Hector Berlioz (1803-1869)

Hector Berlioz (1802-1869)

Louis Hector Berlioz was een Frans componist, muziekcriticus en één der meest vernieuwende vertegenwoordigers van de romantiek.

Als zoon van een plattelandsdokter kregen de vier kinderen toch van de vader muzieklessen. Zijn eerste muzikale ervaring en ontroering , naar hij zelf later verklaarde , was het meisjeskoor op zijn plechtige communie. Toen hij twaalf jaar was vielen hem reeds melodieën in, die hij na jaren in enkele van zijn beroemdste werken zou verwerken. In hetzelfde jaar werd hij verliefd op een meisje uit de streek, Estelle Duboeuf, ze zou later opnieuw een rol spelen in zijn leven.

In 1821 wilde zijn vader dat hij geneeskunde zou studeren. Hij stemde daarmee in want op die manier kon hij naar Parijs gaan wonen waar hij onder de indruk kwam van de opera en vooral van de werken van Gluck. Dit was voor hem een ware openbaring want Gluck zou zijn leven lang zijn idool blijven. Door deze ervaring schreef hij naar huis dat hij musicus wilde worden. Hij nam privélessen bij Jean François Lesueur die kapelmeester was aan de opera en professor aan het conservatotium van Parijs. Lesueur kon met het heethoofd Berlioz heel goed opschieten, en aan hem dankt Berlioz zijn muzikale vondsten onder andere het principe van het " Idee Fixe " uit zijn Symfonie " Fantastique ".

In zijn jonge overmoed componeerde hij een mis die hij wel opgevoerd kon krijgen  maar die hij later probeerde te vernietigen. deze is in 1991 op de orgelgalerij van de Sint-Carolus Barromeus kerk in Antwerpen terug gevonden. Toen hij op 22 jarige leeftijd wilde meedingen voor de prijs van Rome raakte hij niet door de voorrondes.

Na zijn inschrijving aan het conservatorium ontdekte hij natuurlijk ook de werken van Shakespeare, Beethoven en Goethe die allen op hem een grote indruk zouden uitoefenen. In 1830 won hij dan toch de " Prix de rome " en verbleef op die manier anderhalf jaar in Rome. Hij verveelde zich daar dood . Daar was voor hem niet veel te beleven op muzikaal gebied. Hij componeerde er toch de symfonie " Harold in Italië " in opdracht van Paganini, die het stuk afwees toen hij merkte dat hij erin onvoldoende kon schitteren als vioolvirtuoos. Later zou hij op zijn gedachte terug komen en zijn bewondering laten blijken met een gift van 20.000 fr.

Berlioz kwam hals overkop terug naar Parijs met twee pistolen en gif daar zijn toenmalige verloofde Camille Moke tijdens zijn afwezigheid was gehuwd, hij had zich voorgenomen Camille en haar moeder te vermoorden en nadien zelfmoord te plegen. Door ziekte geraakte hij maar tot Nice en ondertussen was zijn woede reeds bekoeld en beleefde hij te Nice de schoonste dagen van zijn leven.

Hij huwde in 1833 met Harriet Smidthson, en ze kregen samen een zoon Louis. Maar het huwelijk was al vlug een mislukking. Om zijn composities uitgevoerd te krijgen ging hij zich toeleggen op dirigeren. Hij ontwikkelde zich tot een van de beste dirigenten van zijn tijd. Door de scherpe pen in zijn kritieken joeg hij heel wat mensen tegen zich in het harnas en moest hij om een menswaardig bestaan te kunnen leiden tijdelijk de job van bibliothecaris aanvaarden aan het conservatorium van Parijs.

In 1837 krijgt hij de opdracht een grootschalig requiem te schrijven waarvan de uitvoering een waar succes werd. In 1938 schrijft hij zijn eerste opera " Benvenuto Cellini " gebaseerd op zijn autobiografie van de edelsmid uit de renaissance. Dit werd een fiasco en hij zou hierna in de Parijse opera geen voet meer aan de grond krijgen en doorom kwam de gift van Paganini als een geschenk uit de hemel want zo kon hij blijven componeren. Hij componeerde naar het werk van Shakespeare in 1839 nu de symfonie met koor " Romeo et Juliette " die wel een succes werd.

In 1842 - 1843 maakt Berlioz voor het eerst een grote toernee met zijn werken door België en Duitsland. Daar ging het beter omdat hij in plaatselijke orkesten als gastdirigent kon fungeren en er zijn werken kon laten uitvoeren. Hij ontmoette er ook tal van colega-componisten zoals Schumann, Wagner, Meyerbeer, en Mendelssohn. Vanaf toen werd hij gewaardeerd. Dankzij zijn vriend Liszt konden vele werken uitgevoerd worden in Weimar, Baden Baden. Hij kreeg opdracht " Beatrice et Benedict " te schrijven. Hij deed ook Rusland en Engeland aan hij was toen in het buitenland een geliefd dirigent en componist.

Hij organiseert in 1844 een monster concert voor 1000 musici voor een publiek van 8000 man. Hij krijgt hierdoor een zware fysische inzinking en hij kwam terug tto rust te Nice. Hij had ondertussen tijd gevonden om zijn " La Damnation de Faust " te componeren, een soort opera bestemd voor de concertzaal ook zoals hij zelf zei " het theater voor de verbeelding ", gebaseerd op Faust van Goethe. Het grootschalig werk wordt tegenwoordig tot één van zijn grootste en geniaalste werken gerekend. in zijn tijd beschouwde men het toen als onuitvoerbaar. De productie er van ruineerden hem bijna toen de zaal bij de eerste uitvoeringen leeg bleef.

In 1854 stierf zijn Harriet en nog hetzelfde jaar hertrouwde hij met Marie Recio, met wie hij al enige tijd een relatie had. Zij stierf ook in 1862. In 1856 werd hij lid van het " Institut de France ". Zijn jeugddroom kwam uit toen hij zijn grote opera " Les Troyens " componeerde, hij zou hem tijdens zijn leven niet meer uitgevoerd krijgen. Hij was verbitterd omdat hij in zijn eigen land geen erkenning kreeg zoals in het buitenland en trok zich terug uit het openbaar leven en leed toen aan een ernstige darmziekte. Zijn grootste geluk putte hij uit het nieuwe contact met zijn jeugdliefde Estelle en met zijn zoon die een matroos geworden was. En toen die in 1867 op een Cubareis stierf was Berlioz totaal ontredderd en een gebroken man die nog alleen wachtte op zijn dood. Na zijn laatste toernee door Rusland stief hij door uitputting in het bijzijn van zijn  vrienden in 1869 op 66 jarige leeftijd.

Zijn voornaamste werken.

Symfonieën:

1) Symfonie Fantastique opus 14  (1830)

2) Harold in Italië, Symfonie voor altviool en orkest opus 16 (1839)

3) Romeo et Juliette, symfonie voor koor en solisten opus 17 ( 839)

4) " Grande symfonie funèbre et triomphale ", symfonie voor harmonie orkest opus 15 (1840) 

Concertouvertures:

1) Les francs-juges, opus 3 (1826) 

2) Le roi Lrat, opus 4 (1831)

3) Le carnval romain, opus 9 (1844)

4) Le corsaire, opus 21 (1844)

Grote koorwerken:

1) Messe solennelle ,mis voor solisten, koor en orkest (1824)

2) Requiem, voor tenor, koor en orkest, opus5 (1837)

3) La damnation de Faust, concertopera voor vier stemmen, koor en orkest, opus 24 (1846) 

4) Te Deum, voor tenor, koor en orkest opus 22 (1849)

5) L'enfance du Christ, ottotium voor solisyten, koor en orkest (1854)

6) L'imperiale, cantate voor twee vierstemmige gemengde koren en orkest (1854)

Orkestliederen en vokale werken:

Les nuits d'été (1841, orkestratie 1851)

1) Villanelle

2)Le  spectre de la rose

3) Sur les langues

4) Absence

5) Au cimetière

6) L'île inconnue

Lélio ou le retour à la vie opus 14bis (1832)

Opera's:

1) Benvenuto Cellini, opus 23 (1834-38)

2) Les Troyens, opus 29 (1856-58)

3) Béatrice et Bénédict, opus 27 (1860-62) 

" Symfonie Fantastique opus 14 " Hector Berlioz.