" De drie Manons "

Abbé Prevost (1697-1763) auteur van de novelle Manon Lescaut

Inleiding.

Drie opera's op eenzelfde thema naar de novelle van Abbé Prevost het verhaal draait om een verliefd koppel: Des Grieux de jonge edelman ridder en de beeldschone Manon Lescaut die onder druk van haar familie een opleiding moet volgen in een klooster om daarna uitgehuwelijkt te worden  aan een rijke Markies de Brérigny bij Auber of d'Herigny een graaf bij Massenet. Dit is echter totaal niet de bedoeling van de frivole Manon, die smoor verliefd wordt op de chevalier. Wanneer ze samen vluchten naar Parijs om hun liefde te delen , begint hun avontuur dat niet zal eindigen in een happy end.

De twee vroegste Franse opera's zijn eigenlijk een Opera comique met gesproken dialogen. Auber schreef zijn " Manon Lescaut " op 74 jarige leeftijd en was in zijn tijd een groot succesvol componist die maar liefst 48 opera's heeft gecomponeerd en de createur was van de Franse " Grand Opera " Zijn opera's zijn bijna alle geschreven voor de Opera Comique van Parijs. Zijn " Manon Lescaut " ging in première op 23 februari 1856, zijn eerste Manon was de Belgische coloratuursopraan Marie Cabel die in 1856 aan de start stond van een internationale carrière.  

De opera van Massenet ging ook voor het eerst op het podium in de Opera Comique te Parijs bijna twee generaties later in 1884 op 19 januari. Massenet had de gesproken dialogen tot een minimum herleid waardoor zijn opera gemakkelijker een groot internationaal repertoirestuk werd en hij geleidelijk meer en meer verkozen werd boven het werk van Auber.

Puccini's werk ging nog bijna 10 jaar later in première in Turijn op 1 februari 1893. Deze keer is het een Italiaanse opera en deze stond juist in de overgansperiode van het verisme in de operageschiedenis. Puccini stond nog onder de invloed van andere componisten maar had toch al met zijn Manon de juiste weg ingslagen om een eigen stijl te ontwikkelen. De eerste Manon van Puccini was de Italiaanse sopraan Cesira Ferrani die ook enkele jaren later zijn Mimie zou creëren in zijn " La Bohéme "

In Gent was de eerste Manon F.Pélosse in 1891. En de Belgische sopraan Fanny Heldy zou in 1923 de eerste zijn die Manon van Massenet compleet op 78 toeren platen zou vastleggen. Deze historische opname is ook nog verkrijgbaar op CD. Een opname van het label Pathé ook met orkest van de Opera Comique van Parijs onder de leiding van Jenis Lopez.   

" Manon Lescaut " Daniel Auber

Manon Lescaut van Auber. Historische opname met Mady Mesplé als Manon 1974

Een opera comique in drie akten door Daniel Auber.

Libretto van Eugene Scribe gebaseerd op de novelle van Abbé Prevost " Manon Lecaut ".

Inleiding.

Aubers versie is tegenwoordig de minst uitgevoerde van de drie opera's met hetzelfde thema. De opera ging in première op 23 februari 1856 aan de Opera Comique te Parijs in haar tweede zaal Tovart. Het werd een flop. Het werk zou opnieuw op het podium gebracht worden te Luik waar het in 1875 wel veel succes had en er een repertoirestuk werd. Het zou terug in repertoire gaan te Parijs in 1882, waarna het regelmatig werd opgevoerd zowel in Frankrijk als in Duitsland, tot aan de komst van Massenets werk, nadien zou het in de vergetelheid geraken. Maar men heeft de kwaliteit van dit werk in de 21° eeuw terug herontdekt en het  is er sedert 1990 terug al enkele keren in productie gebracht. In 1990 aan de Opera Comique te Parijs met de Piccardie Sinfonia onder leiding van Patrick Fournillier in 2002 gereleased op CD door het Franse label Chant du Monde. In 2006 in Noord Amerika bij het Lyric Opera theater van Los Angeles aldaar.

De meest recente productie is terug bij ons aan De Opera Royal De Wallonie te Luik. Er werden 5 opvoeringen voorzien tussen 10 & 19 april 2016 met de beroemde buitengewone Zuid-Koreaanse coloratuursopraan Sumi Jo als Manon, de Italiaanse tenor Enrico Casari als Des Grieux en de Nederlandse bariton Wiard Witholt als de markies d'Herigny. In de andere rollen vinden we Roger Joakim (Lescaut) , Sabine Conzen ( Marguerite) , Denzil Delaire als Gervais en Patrick Delcour als Renaud. Deze voorstelling is volledig te bekijken op Youtube. De diamontage hier hoger bestaat uit dia's van de prestaties op het podium.  

Rolverdeling.                       Stem.                        Eerste cast.

Manon Lescaut  ------------------------------ coloratuursopraan -------------------------- Marie Cabel

Chevalier Des Grieux ------------------------ tenor ----------------------------------------- Henri Puget

Markies d'Hérigny ---------------------------- bariton ----------------------------- Jean-Baptiste Faure

Lescaut, Manons neef ----------------------- tenor ---------------------------------------------- Beckers

Marguerite, Manons vriendin --------------- sopraan ----------------------------- Léocadie Lemercier

Gervais haar man ---------------------------- tenor ---------------------------------------------- Jourdan

Madame Bacelin cabarethoudster --------- mezzo-sopraan --------------------------- Madame Felix  

Durozeau, commissaris ---------------------- bariton ------------------------------------------- Lemaire

Renaud, inspecteur  ------------------------- bariton --------------------------------------------- Nathan

Laby, slaaf  ----------------------------------- sopraan ----------------------------------------------- Belia

Sergant  --------------------------------------- bas ------------------------------------------------ Duvernoy

Plaats en tijdstip:  Amiens, Le Havre en Louisiana rond 1750 

Synopsis.

Akt. 1

De markies d'Hérigny  vraagt zijn sergeant Lescaut hem te helpen om een zéér mooi meisje te kidnappen. Lescaut ontdekt dat het hier om zijn nicht Manon gaat. Manons vriendin die verloofd is en op het punt staat te trouwen met Gervais geeft Manon een liefdesbrief van de schatrijke markies d'Hérigny af. Lescaut is bereid een goed woordje te doen bij Manon om haar te koppelen. Zij heeft echter een geheime minnaar chevalier Des Grieux waar ze hopeloos op verliefd is. Later dineert Manon met haar chevalier in het speelhuis van madame Boucelin wat ook een huis is van lichte zeden waar door de adel gegokt en voor grof geld gespeeld wordt. Lescaut bespiedt het jonge koppel dat ook aan het gokken is geraakt. Lescaut krijgt de opdracht van de Markies om Des Grieux's gokschulden te betalen en hem in  te lijven bij zijn leger. Manon kiest voor de markies en zal voor hem zingen. Zij doet dit nogal op amoureuze manier in de beroemde coloratuur-aira " L'éclat de rire ". Des Grieux wordt opgehaald door enkele soldaten en Manon kiest voor de luxe en het geld van de markies d'Hérigny .

Akt. 2

Manon leeft nu samen met de markies d'Hérigny maar is niet gelukkig en zit te mijmeren over  de chevalier des Grieux op wie ze nog altijd hartstochtelijk verliefd is. Lescaut komt binnen om haar te zeggen dat des Grieux ontsnapt is en op zoek is naar haar. Even later komt haar vroegere geliefde binnen via een raam en ze verklaren elkaar hun liefde. Op dat moment verschijnt ook de jaloerse markies in de kamer en daagt Des Grieux uit tot een duel. De markies geraakt gewond en de twee geliefden proberen te vluchten maar worden gevangen genomen en beschuldigd van dessertie en prostitutie.Des Grieux wordt vrijgekocht door zijn vader, maar Manon wordt veroordeeld en verbannen naar Amerika en voorgeleid naar de slavenboot. 

Akt.3.

Marguerite, Manons vriendin, is nu getrouwd met Gervais, geëmigreed naar Amerika en die hebben daar een nieuw leven opgestart in een plantage. Manon is terechtgekomen in de prostitutie en Des Grieux is ook naar Amerika gekomen om zijn voegere geliefde op te zoeken. Met de hulp van Marguerite en Gervais vindt hij Manon en kunnen ze ontsnappen naar de wildernis. Maar onderweg stort Manon in door de ontberingen na haar gevangenschap . Des Grieux laat haar even alleen om hulp te zoeken en water maar komt kort nadien onmiddellijk terug. Maar Manons toestand is zo verslechterd dat ze in zijn armen sterft echter niet zonder hem nog eerste een jonge mooie vrouw toe te wensen. 

Belangrijke aria's en duetten.

Akt.1  aria: " Et vermeille et fraiche "

         duet: " Ma bonne Margeurite "  

         trio: " Mânes des mes aïeux "

         koor: " C'est à la guingette "

         Finale: " En prison ! - C'est l'histoire amoureuze " beter bekend onder ( " l'eclat de rire ")

Akt.2  koor: " Manon est frivole et légère "

          Duet: " A vous les dons qui savent plaire "

          aria: " Plus de rêve qui m'envire "

          Finale: " Ciel ! Ou  suis je donc ? "

Akt.3  Indtroductie: " Jour nouveau vient de renaître " 

          koor: " O ciel! Marguerite "

          trio : ' C'et toi ! La voila "

          kwartet:  " Du courage ! "

          Duet finale: " Errant depuis hier "    

Historische opvoeringen en opnames.

We weten uit de inleiding dat de première doorging aan de Opéra Comique te Parijs op 23 februari 1856 en ondanks dat de opera maar matig succes had zijn er tussen 1856 en 1857 toch 63 voorstellingen geweest. De opera geraakt in de vergetelheid en het zal 19 jaar duren voor hij terug van onder het stof wordt gehaald om op het podium gebracht te worden in Luik in 1875. Hij zou nog enkele voorstellingen kennen in Duitsland en ook te Parijs in 1882. Een brand verwoest het opera- gebouw van de Opera Comique te Parijs in mei 1887 en de heropbouw zou 12 jaar duren tot 1898 . Toen waren de opera's van Massenet en Puccini al gevestigde repertoirestukken en kwam de opera van Auber niet meer op het podium.

In de 19° eeuw  vind ik geen voorstellingen in Nederland en België met uitzondering van Luik. Het zou nog duren tot ver in de 20° eeuw voordat er terug interesse komt voor Aubers werk. De Opéra Comique zou het werk terug in productie brengen in 1990. In november heeft er nog een opvoering plaats tijdens het Wexford Festival in november 2002. Een volgende productie zou komen in 2006 onder Lyric Opera of Los Angeles en de recentste opvoering kwam er onlangs aan onze eigen " Opera De Wallonie " van 10 tot 19 april 2016 goed voor vijf voorstellingen. 

Musikale invloed.

Aangezien deze opera meer dan honder jaar in de slaapmodus heeft gestaan kunnen we moeilijk spreken van een muzikale invloed. Maar dit is toch een merkwaardig voorval, dat alleen de solo aria van Manon aan het einde van de eerste akt. " C'est l'histoire amoureuse " beter bekend onder de naam " l'éclat de rire " bekend is gebleven , omdat Adelina Patti de Franse werelddiva uit het einde van de 19° eeuw, de gewoonte had deze aria in  te schakelen  in de " les " scéne van Rossini's opera " Il Barbieri di Siviglia " Haar voorbeeld werd lang gevolgd zelfs ver in de 20ste eeuw door onder andere Amelia Galli-Cyrci, Joan Sutherland en Edita Griberova enz..

Historische opnames.  

De vroegste opname van Aubers Manon vind ik terug in 1974.

1) deze eerste opname is met Mady Mesplé als Manon Lescaut, Jean-Claude Orbiac, Peter Christoph Runge en Yves Bisson met koor en orkest Lyrique van radio France onder de leiding van Jean Pierre Marty. op EMI Classivcs cat: 991849 (2 CD's)

2) Er is ook een live opname in 1990 aan de Opera Comique met de Picardy Sinfonia onder de leiding van Patrick Fournillier onder het Franse lebel " Chant du Mondes" .

3) En de recentste opvoering van 10 tot 19 april 2016 te Luik aan de " Opera De Wallonie " bestaat onder een film of video bij Youtube ook een live opname op het podium. Wel een mooie genietbare voorstelling in HDMI, héél interessant omdat er zo weinig van dit werk bekend is. Ook de regie is modern en toch klassiek en heel kleurrijk.

" Manon Lescaut " Auber

Er is nog enkel enkele fragmenten beschikbaar van deze productie van 2016 aan de Opera De Wallonië met Sumi Jo als Manon en Enrico Caseri als De Grieux.

" Manon " Jules Massenet

Opera Comique met prelude, vijf akten en zes tonelen van Jules Massenet.

Libretto van Henri Meilhac en Philippe Gille naar de roman van Abbé Prevost.

" L'histoire du chevalier Des Grieux et de Manon Lescaut ".

Inleiding.

De eerste uitvoering vond plaats op 19 januari 1884 in de Opera Comique van Parijs. Manon is één van de populairste opera's van Jules Massenet en neemt vanaf het begin een belangrijke plaats in, in het repertoire van alle grote internationale operahuizen. Het is wezenlijk een voorbeeld van de charme en vitaliteit van de muziekcultuur van de Parijzenaars tijdens " La Belle Epoque ". Marie Heilbronn (1851-1886) een jonge Belgische coloratuursopraan  creëerde als eerste de rol van Manon naast Alexandre Talazac en Alexandrer Teskinin in de rol van chevalier Des Grieux en Manons neef.

De Belgische sopranen hebben de eerste twee decennia de rol van Manon op het podium gedomineerd en hebben door de jaren heen vele Manons geleverd. Beroemde Belgische  Manons waren : Fanny Heldy die in 1923 de eerste volledige " Manon " op plaat opnam (78 toeren ) op het label Pathé, verder Vina Bovy, Yvonne Ysaye, Clara Clairbert, Gita Nobis, Marian Balhant om er maar enkele te noemen.

Ook voor beroemde buitenlandse diva's was het een glansrol zoals Sybil Sabderson (Massenet's favoriete) Bidu Sajo, Germaine Feraldy,  Victoira de Los Angeles, Beverly Sills, Reneé Flemming , Nathalie Dessay, Anna Netrebko enz...

Rolverdeling .                               Stem.                  Eerste cast.

Manon Lescaut -------------------------------- sopraan ------------------------------ Marie Heilbronn

Chevalier Des Grieux ------------------------- tenor ------------------------ Jean-Alexandre Tolizac

Lescaut, Manons neef ------------------------ bariton --------------------- Emile-Alexandre Taskin  

Le Comte des Grieux (vader) --------------- bas --------------------------------------------- Cabalet

Guillot Morfontaine -------------------------- tenor ------------------------------------ Pierre Grivot

De Brétigny een graaf ------------------------ bariton ----------------------------------------- Collin

Pousette actrice ------------------------------ sopraan -------------------------------- Molé-Truffier

Gavotte actrice ------------------------------ mezzo-sopraan ---------------------- Ester Chevalier

Rosette actrice ------------------------------ mezzo-sopraan ---------------------------------  Remy

De waard ------------------------------------- bariton --------------------------------------------- Troy  

Plaats: Amiens, Parijs en Le Havre .   

Tijd: 1721

Akt. 1

1° Toneel: binnenplaats van een herberg.

Een jachtige binnenplaats van een herberg in Amiens. De Brétigny een edelman is juist gearriveerd, in het gezelschap van Guillot een wat lichtzinnige oudere man die minister van financiën is, en drie flirtige actrices Pousette, Gavotte en Rosette. Terwijl de waard hen met zijn beste maaltijd bedient, verzamelen stedelingen zich voor de aankomst van een koets uit Arras. Onder hen ook Lescaut die vertelt dat hij op familie wacht. Kort daarna arriveert de koets en de betoverende Manon stapt uit die voor haar opvoeding door de familie naar het klooster wordt gestuurd. Ze zingt (de aria: je suis toujours tout étourdie ) om haar verwondering te uiten over deze reis.

Guillot maakt haar onmiddellijk het hof, en het onschuldige meisje weet er niet direct mee om te gaan, Guillot zegt zelf over een rijtuig te beschikken, waar ze samen mee kunnen vertrekken. De actrices lachen hem uit. Lescaut de neef van Manon leest haar de les in de ( aria : Regarde moi bien dans les yeux ! ) en maakt haar duidelijk dat ze zich zedig moet gedragen. Manon probeert zichzelf te overtuigen afstand te nemen van al het wereldse gedoe in ( de aria: Voyons Manon ).

De romantische Chevalier, Des Grieux, op weg naar zijn vader wordt op slag verliefd op Manon, en zij is ook op haar beurt uitermate gecharmeerd door de ridderlijke manieren waarop hij haar het hof maakt. (aria: Et je sais votre nom ) ,al spoedig verklaren ze elkaar de liefde en besluiten er samen van door te gaan (duet: Nous vrivrons à paris ), er zijn enkele tegenstelling waar te nemen, hij heeft het voortdurend over " tous les deux " (samen) ,terwijl zij het heeft " à Paris " en ze nemen de koets van Guillot om te ontsnappen.

Akt. 2  

2°Toneel: appartement in Parijs.

De twee geliefden leven onder armoedige omstandigheden op een armzalig appartementje. Hij schrijft zonder veel hoop een brief naar zijn vader, waarin hij toestemming vraagt om met Manon te trouwen. ( duet de la lettre: on l'apelle Manon) . Zij overlezen samen de brief. Er wordt op de deur geklopt en Lescaut komt binnen . Diens bezorgdheid voor de eer van de familie is echter maar schijn : hij heeft een verbond gesloten met de Bretigny, die hem vermond als advocaat vergezelt. Ondertussen fluistert, de Bretigny Manon toe, dat Des Grieux's vader hem wil komen ontvoeren. De Bretigny probeert haar te overhalen om voor de rijkdom te kiezen. Hij doet echter geen enkele toezegging, maar waarschuwt Des Grieux ook niet, die zijn brief gaat posten. Uit haar afscheidsaria: ( Adieu notre petite table. ) wordt het duidelijk dat zij toch gekozen heeft om met de Bretigny mee te gaan. Onbewust over wat er is gebeurd, keert Des Grieux terug en geeft zijn visie over geluk in de ( aria: En fermant les yeux). Als hij naar buiten gaat voor het lawaai beneden te gaan onderzoeken wordt hij overmeesterd door de mannen die zijn vader heeft gestuurd om hem te ontvoeren , terwijl Manon haar spijt betuigd.   

Akt. 3

3°Toneel: in het park Cour - la - Reine in Parijs. 

Er is een volksfeest aan de gang, en onder de aanwezigen zijn Guillot en Lescaut zich aan het amuseren met het kaartspel en ferm aan het gokken ( duet: Pourquoi bon l'economie ?) de Bretigny arriveert spoedig gevolgd door Manon en haar aanbidders. Ze is een ongekroonde koningin en voelt zich gelukkig (in de aria: Je marche sur tous les chemins en obéissant quand leur voix appelle).

Des Grieux's vader begroet de graaf de Bretigny. Manon vangt in het gesprek op dat haar vroegere geliefde geen chevalier meer is maar voor priester studeert in het klooster van Saint-Suplice. Ongemerkt verlaat ze het gezelschap en haast zich naar het klooster om Des Grieux te ontmoeten.

4° Toneel: klooster te Saint-Suplice.  

Onder een boetwaardige groep kerkgangers, die héél enthousiast zijn over de nieuwe priester ( koor: Quele éloquence !) bevindt zich des Grieux zijn vader. Deze probeert zijn zoon te overhalen het klooster te verlaten en zijn  rol als stamvader van de familie op te nemen ( in de aria: épouse quelqe brave fille ). Echter zonder resultaat Des Grieux is nog altijd onder de indruk van de herinneringen aan Manon (aria: Ah! Fuyez douce image ). Terwijl hij bidt verschijnt Manon op het toneel, om hem vergiffenis te vragen voor haar ontrouw in ( de arria: N'est-ce plus ma main) . Ze bekent hem haar liefde. Te vergeefs verzet Des Grieux zich, maar de liefde voor Manon overweldigt hem en hij verlaat het seminari.

Akt. 4

5°Toneel: terug op hun schamel appartementje.

Manon en Des Grieux leven terug samen, maar zij kan niet zonder luxe. Des Grieux heeft de erfenis van zijn moeder opgemaakt. Manon heeft hem overhaald een bezoek te brengen aan een berucht speelhol in Hotel de Transylvane. Lescaut en Guillot zijn  daar ook te vinden. Manon en des Grieux arriveren er ook. Manon denkt daar hun financiële toestand te kunnen verbeteren. ( aria: Manon ! Manon ! Sphinx étonnant ) Des Grieux laat zich door Guillot overhalen tot het kaartspel. Hij wint van Guillot die zijn inzet telkens verdubbelt. Terwijl Manon juicht  , beschuldigt Guillot Des Grieux van valsspelen. Des Grieux ontkent dit heftig maar ze worden wel door de politie opgepakt voor valsspelen.

Akt. 5

6° Toneel: Le Havre.

Door tussenkomst van zijn vader is Des Grieux vrij gelaten, maar Manon niet , zij wordt als dievegge naar de gevangenis gebracht in Le Havre. Een bevrijdingspoging van des Grieux en zijn helpers is mislukt. Hij heeft nog net genoeg geld om haar bewaker om te kopen, zodat hij haar nog éénmaal in zijn armen mag sluiten. Zij halen samen wat herinneringen op aan hun  geluk, hun liefde . Dan sterft Manon verzwakt door het gevangenschap met de woorden ( Et c'est là l'histoire de Manon Lescaut).

Historische achtergrond.

Massenet begon zich in 1881 met het onderwerp van Manon bezig te houden toen hij nog voor een tijd in België woonde te Brussel daar hij aan de voorbereidingen  voor de première van zijn opera " Hérodiade " werkte dat aan het Theatre de La Monnaie werd opgevoerd. Deze opera zou maar pas voor het eerst naar Parijs komen in 1884 en dan nog in het Théatre des Italiens met de gebroeders De Rezke en Victor Maurel. Deze opera " Hérodiade " is nog altijd heel populair in België. Hij werkte aan " Manon " gedurende twee jaar, in hetzelfde huis als waar Abbé Prevost een eeuw vroeger zijn roman of novelle had geschreven. Hij had een hotelhouder leren kennen in Brussel die dit huis had omgebouwd tot hotel in Den Haag in Nederland en die kamer waar Abbé Prevost een jaar had geleefd had men bewaard zelfs met hetzelfde meubilair. Die hotelhouder heeft Massenet uitgenodigd om daar aan zijn compositie te werken, Massenet is daar op in gegaan en is daar enkele maanden gaan wonen om zijn opera af te werken. Het hotel is inmiddels gesloopt en bestaat niet meer ook niet als museum.

De eerste opvoering van Manon had plaats aan de Opera Comique te Parijs op 19 januari 1884 met de Belgische in Antwerpen geboren sopraan Marie Heilbronn, Alexandre Tolzac, Alexandre Taskin en Cobalet. Juist zoals bij Gounods " Faust " en Bizets " Carmen " was de pers afwijzend maar het publiek enorm enthousiast. Het publiek won en de opera is sindsdien een der fundamenten op het repertoire van de Opera Comique geworden. Marie Heilbronn zong de titelrol onder enorme bijval wel tachtig voorstellingen lang. Door haar plotse dood in 1886 werden de opvoeringen onderbroken en ging Massenet op zoek naar een andere sopraan. Hij ontdekte Sibille Sanderson een jonge uit Amerika geëmigreerde beeldschone sopraan die nog een tijdje zijn maitresse is geweest. 

Kort nadien zou de Opera Comique afbranden , maar " Manon " was ondertussen  aan een internationale carrière begonnen en in verschillende buitenlandse theaters over de ganse wereld in het repertoire opgenomen. Het werk zou eerst tien jaar later terug naar Parijs komen met in de hoofdrol Sibylle Sanderson, bij haar debuut was ze ook gekend onder een andere naam als Ada Palmer.

De muzikale invloed.

Massenet heeft zich uitmuntend aan het tekstboek aangepast. Zijn muziek is geïnspireerd, vol melodieën die veel emoties teweeg brengen, goed opgebouwd en briljant geïnstrumenteerd. Enige scénes mogen als hoogtepunt tot de Franse operaliteratuur gerekend worden : de droom van Des Grieux, het afscheid aan het tafeltje, de liefdesduetten en de kloosterscéne. De nieuwe stijl die Massenet toepaste was dat hij de gesproken dialogen (daarom een opera comique) bijna geheel weg liet of tot een minimum herleidde. De enkele keren dat er gesproken wordt, geschiedt dit tegen een muzikale achtergrond, zodat het werk een grotere bekendheid kreeg, en er voor buitenlandse theaters geen recitatieven behoefden.

Historische opvoeringen in de Lage landen.

Voor Nederland is het van belang te weten dat een deel van dit werk in Den Haag gecomponeerd werd tijdens Massenets werkverblijf in Brussel voor de opvoering van " Hérodiade " dit betekende dat Massenet zich in dezelfde toestand waande als Abbé Prevost 100 jaar vroeger, inclusief het antieke bed waarin Prévost had geslapen. Deze band met Nederland had tot gevolg dat Massenet persoonlijk aanwezig was toen " Manon " in 1888 voor de eerste maal aan de Franse opera werd opgevoerd. Zijn toenmalige geliefde Sibylle Sanderson zong toen de titelrol. " Manon " bleef een van de meeste geliefde werken op het repertoire van de Franse opera in Nederland. Onder de latere Manons vinden we Sigrid Arnoldson, Emma Luart, met Attilio Salvanischi, als Des Grieux. Nadien in 1931 was het de beurt aan Gilda Dalla Rizza met Paolo Civil. In 1919 stond het korte tijd op het pepertoire van de Nederlandse Opera tijdens het Holland Festival.

In België is Manon nog steeds een der meest opgevoerde opera's in alle theaters. in Gent vinden we een eerste Franse opvoering reeds in 1891 met F. Pelosse als Manon, Séran als Des Grieux, Dutailly als Lescaut, Darmand als Le Comte, en Florentin als de Bretigny. In 1905 vinden we de grote Leon Campagnola als Des Grieux en in 1910 de beroemde Fanny Heldy die in 1923 de eerste volledige opname voor het label Pathé zou opnemen. In 1912 vierde men reeds een 100 ste voorstelling, vanaf 1922 vinden we dikwijls de grote Vina Bovy, in 931 de tenor Andre d'Arkor als Des Grieux en in 1933 de legendarische Franse sopraan Germaine Feraldi als Manon en in 1935 de Brusselse sopraan Clara Clairbert van wie men zei dat zij de Belgische nachtegaal was. Ook na de tweede wereldoorlog was André d'Arkor en Clara Clairbert een graag gezien operaduo zowel te Luik, Gent en Brussel. Na de Tweede wereldoorlog waren er de sopranen Vina Bovy, Yvonne Ysaye, Gita Nobis, Mariannne Balhant, Benvenutie, Chalanda, Hilda De Groote, Decombe en Jacquin. Tot 1976 tellen we niet minder dan 263 vertoningen waarvan 255 in het Frans en 8 in het Nederlands. 

Historische opnames.

In het totaal vinden we 79 complete opnames geregistreerd. Twee zeker niet te missen zijn de twee eerste opnames op 78 toeren platen .

1) Deze van 1923 de allereerste op Pathé met de Belgische sopraan Fanny Heldy als Manon. Onder de leiding van Henri Büsser aan de Opera Comique Parijs. met Jean Marny als Des Grieux, Leon Ponzio  en Pierre Dupré.

Op black disc Pathé 1718 - 1741 (24 zijden 78/tr.) of op Bourg BG 4006-7-8 ( 3LP's) en op CD: Mailibran Music cat: MR558 of op CD: Martons 52003-2 (telkens twee Cd's).

2) De tweede in rang een zeer mooie opname met Joseph Rogatschewsky ( Oekraiënse-Frans-Belgiesche tenor ) als Des Grieux en de legendarische sopraan Germaine Feraldy als Manon verder nog met Georges Villier en Louis Guénot. onder leiding van Elie Cohen terug met het orkest van de Opera Comique Parijs. Op CD: Naxos " Historical " cat:8;110003-5 (3cd's).

3) Een recentere van 1982 onder de leiding van Michel Plasson met koor en orkest van Toulouse met Ileana Contrabas als Manon en Alfredo Kraus als Des Grieux, Gino Quilico als Lescaut en José Van Damme als conte Des Grieux. Op Cd: Angel cat: 49610.

Cinegrafie.

1)  2001 verkrijgbaar zowel op CD als op DVD. Onder de leiding van Jesus Lopez Cobos met koor en orkest van de Opera national de Paris ( Audio en video recordings of performances at Opera bastille) met Renée Flemming als Manon, Marcelo Alvarez als Des Grieux, jean Luc Chaignaud als Lescaut en Alain Vernhes. Op DVD : TDK Mediactive cat; DVOPMANON.

 2) 2007 onder leiding van Victor Perez koor en orkest Grand Theatre del Liceo met Nathalie Dessay als manon, Rolando Villazon als Des Grieux, Manuel Lanza als Lescaut en Samuel Ramey als Conte Des Grieux. Op DVD Virgin Classics 5099950506897. 

" Manon " Massenet.

" Manon " van Massenet met Villazon en Netrebko onder leiding van Daniel Barennoim productie 2008. Productie met een moderne regie .

" Manon Lescaut " Giacomo Puccini

" Manon Lescaut " Puccini
Opera Voor Vlaanderen

Opera in vier akten van Giacomo Puccini.

Libretto naar de novelle van Abbé Prevost, aan het libretto werkten niet minder dan 7 auteurs en Puccini zelf.

Inleiding.

Hoe laat Puccini's creatieve gaven tot bloei kwamen blijkt wel uit het feit dat hij er maar pas op 35 jarige leeftijd in slaagt deze eerste succesvolle en volwaardige opera te schrijven. Dit was voor hem zijn tweede groot werk en pas het eerste dat internationale faam zou brengen. Op deze leeftijd was Bellini al gestorven  en naderde Rossini het eind van een rijke loopbaan. 

Ondanks het succes van Massenets " Manon " die reeds tien jaar vroeger in vele belangrijke operahuizen op het repertoire stond wou Puccini absoluut een opera schrijven rond hetzelfde thema van Manon Lescaut. Het was dus wel een groot risico. Puccini kende het werk van Massenet door de pianobewerking. Hij zei " Massenet interpreteert Manon als een Fransman; ik zal dit doen als een Italiaan " .

Na deze beslissende keuze handicapte hij zich verder met zijn librettisten door het door 8 verschillende auteurs te laten schrijven, ook Leoncavallo werkte er nog aan mee zij hadden toen nog geen ruzie om zijn " La Bohéme ". Tenslotte gaf Paolo Tosti ook nog adviezen over de teksten voor de aria's en uiteindelijk moest Puccini er ook nog aan werken. De première van het werk had dan plaats op 1 februari 1893 in het Theatro Regio te Turijn onder de leiding van Alexandro Pomé, met Cesira Ferrani als Manon Lescaut en Giuseppe Cremonini als Chevalier Des Grieux. Het succes was een volslagen verrassing.

Rolverdeling.                       Stem.                       Eerste cast.

Manon Lescaut  ---------------------------------- sopraan -------------------------------- Cesira Ferrani

Lescaut haar broer ------------------------------ bariton ----------------------------------- Achillo Moro

Chevalier Des Grieux  --------------------------- tenor -------------------------  Guiseppe Cremonoini

Germont di Revoir generaal ------------------- bas -------------------------------- Alexandro Polonini

Edmondo, student ------------------------------ tenor ---------------------------------- Roberto Ramini

De waard ----------------------------------------- bas -------------------------------- Augusto Castagnola

een zanger (castraat ?) ------------------------ mezzo-sopraan ------------------------- Elvira Cerrsoli

Dansleraar --------------------------------------- tenor ----------------------------------- Roberto Ramini

Lantaren aansteker  ---------------------------- tenor ----------------------------------  Roberto Ramini

Sergant van de marine  ------------------------ bas ------------------------------------------- ??????? ----- 

Plaats: Amien, Parijs, Le Havre, Louisiana 

Tijd: begin achtiende eeuw.

Akt. 1

1° Toneel: Een plein voor het postkantoor. 

Onder de wachtende op de aankomst van de postkoets staat een student Edomndo en chevalier Des Grieux. Ze wachten  op Manon en haar broer Lescaut en de generaal Géronde di Ravoir. De koets arriveert en de mannen gaan het postkantoor binnen. Manon, die achter blijft raakt aan de praat met de Grieux en vertelt hem dat ze onderweg is naar het klooster op de uitdrukkelijke wens van haar vader. Des Grieux wordt op slag verliefd op haar. Edmondo ontdekt ondertussen dat Géronde di Ravoir ook een oogje heeft op Manon. Terwijl de studenten  Manons broer en di Ravoir zich bezighouden met het kaartspel, vluchten Manon en Des Grieux met di Ravoirs rijtuig, dat hij bij de waard geregeld had voor zijn ontvoering. Lescaut verzekert di Ravoir dat Manon de armoede snel beu zal zijn om haar daarna wel te overhalen om voor de luxe van di Ravoir te kiezen.   

 Akt.2

2° Toneel: een elegant salon ten huize van Géronte.

Manon heeft Des Grieux inderdaad verlaten. Zij heeft hem ingewisseld voor di Ravoir, die in tegenstelling tot Des Grieux, wel luxe kan bieden waarnaar zij verlangde. Als haar broer Lescaut bij haar langs komt vertelt ze hem dat ze zich alweer verveelt en terug verlangt naar de liefde van Des Grieux. Haar broer vertelt haar ook dat deze nog steeds van haar houdt en aan het gokken is geslagen in de hoop haar terug te winnen met de winsten die hij daarvan zal opstrijken.Ze worden verrast door di Ravoir. Des Grieux vraagt Manon nu snel met hem te vertrekken ,maar ze aarzelt. Zij wil eerst haar juwelen bij elkaar zoeken. Terwijl ze dit doet vallen de soldaten ,die gewaarschuwd zijn door di Ravoir, binnen en arresteren haar onder de beschuldigingen van diefstal. Des Grieux blijft wanhopig achter.  

 Akt. 3

3° Toneel: in de have van Le Havre.

Manon wordt veroordeeld en verbannen naar Louisiana. Des Grieux probeert tevergeefs haar bewakers om te kopen . Een langslopende lantaarnaansteker doet zijn werk en zingt een ballade. Wanneer de gevangenen worden ingescheept om naar Amerika te vertrekken, smeekt Des Grieux de kapitein hem mee te nemen. Aangegrepen door al dat verdriet stemt de kapitein uiteindelijk toe.

 Akt. 4

4° Toneel: in de buurt van New Orleans.

Amerika, Des Grieux is met Manon op de vlucht. Om Manons honger naar luxe is hij in New Orleans in een misdaad verwikkeld geraakt. Manon is ziek geworden en zakt uitgeput oin elkaar. Des Grieux gaat op zoek naar water. Als hij eindelijk terug komt verklaart zij nog éénmaal haar liefde om vervolgens in zijn armen te sterven. 

Historische achtergrond.

De première had plaats op 1 februari 1893, in het Theatro Regio de Turijn , onder de leiding van Alexander Pomé. Na het onverhoopt succes zou een jaar later deze opera reeds opgevoerd worden aan de Scala van Milaan met Hariclea Darclee en Crémonini. Ook dat zelfde jaar ging de voorstelling naar Covent Garden Londen.

Het succes was zo groot, dat in het internationaal muziekleven een strijd begon tussen de beide Manons van Puccini en Massenet. Ze hebben eigenlijk elkaar nooit naar de kroon gestoken. Duitsland, België, Oostenrijk en Frankrijk hielden zich lang aan het werk van Massenet, maar Amerika, Argentinië, Londen en Italië hielden van Puccini's Manon Lescaut. Beide werken hebben altijd repertoire gehouden op de internationale podia.     

 Muzikale invloed.

De gave melodieën, die Puccini spoedig beroemd maakten vinden we reeds in zijn " Manon Lescaut " terug, hij is daar meesterlijk in geslaagd. Voeg daarbij de fijne instrumentatie, die de tedere tinten, maar ook de dramatische hoogtepunten  bijzonder goed weten te onderlijnen. Natuurlijk staat Puccini hier nog altijd onder de invloed van andere componisten, dit valt niet te ontkennen, maar wel belangrijk is dat hij in dit werk aantoont sterk op zoek te zijn naar een heel eigen persoonlijke stijl, hij is hier zeker al de weg ingeslagen naar zijn latere " La Bohéme " en " Tosca ". 

Belangrijke aria's en duetten.  

Akt. 1 - " Tra voi belle, brune e bionde " aria Des Grieux .

         - " Donna vidi mai " aria Des Grieux.

         - " Vedete ? Io son fedele " duet Des Grieux - Manon.

Akt. 2 - " In quelle trine morbide " aria Manon.

         - "Sulla vetta tu del " serenade van de lantarenman.

         - " L'ora, o tirsi " aria Manon.

         - " Tu, tu ? Amore tu " duet Manon - Dres Grieux.

         - " Ah, Manon, mi tradisco il tuo folle pensiero " aria Des Grieux.

Akt. 3 - " No ! Pazza son  ! Guardati " aria Des Grieux.

Akt. 4 - Eigenlijk is de vierde akt één lang duet alleen tijdens de afwezigheid van Des Grieux dan krijgt Manon een angstvisioen aria: " Sola, perduta, albandonata " .

Historische opvoeringen in de lage landen.

Ook in Nederland  duurde het vrij lang voor men het werk op het repertoire plaatste. Alleen de Italiaanse opra voerde het sporadisch op onder andere in 1931 met Sara Scunderi als Manon en in 1935 met Maria Zambori. Ook in België staat het in waardering achter bij het werk van Massenet. In België vinden we toch te Gent nog een redelijk vroege uitvoering ten overstaan van de andere theaters zoals de Munt en Luik. Een eerste Italiaanse versie in 1906 met Léry als Manon en Capri als Des Grieux. Een eerste in het Frans in 1908 met Delmay als Manon en Génicot als Dres Grieux en Castrix als Lescaut. In 1918 had men ook een Nederlandse versie met De Vos als Manon en Hoeseart en De Bouvere. Ook in 1956 vind ik nog een Franse versie met Huberte Vercray als Manon, nadien nog eens met Brunin . Tot 1964 vinden we 29 vertoningen 6 in het Italiaans en 21 in het Frans en 2 in het Nederlands. De recentste vind ik terug aan de Opera Vlaanderen in 1991 een uitvoering die ook op DVD beschikbaar is.

Van de Manon van Massenet vinden we 263 voorstellingen. 

Historische opnames.

In totaal 85 geregistreerde opnames.

1) De eerste historische opname is van 1931 van de Scala onder leiding van Lorenzo Malajoli met Maria Komboni, Francesco Merli en Lorenzo Conati op Black Disc Colombia 13 zijden op 78toeren platen GQXX101119-31 of op Lp Colombia 33QCX10076/77 ( 2Lp's) en in 1994 uitgegeven op CD Italion Music company IMC 202001(2Cd's).

2) Nog een mooie historische opgenomen in 1954 onder Jonel Perlea met orkest Opera Rome met Licia Albanese, Jussi Björling en Robert Merill. Reeds op Audio CD: RCA Victor cat:60573-2 RG.

Cinegrafie.

Een bijzondere voorstelling aan de Vlaamse Opera (Antwerpen + Gent) in 1991 te verkrijgen op DVD met Silvio Varviso als dirigent en Miriam Gauci, Antonio Ordonez, Jan Dankaert, Jules Bastin en Barry Ryan. DVD Operacollectie -Deagostini n°28. (collectie 2008)

" Manon Lescaut " Puccini

Mooie productie aan de Metropolitan Opera van New York. Met Renato Scotto als Manon en Placido Domingo als Chevalier Degrieux Mooie klassieke voorstelling . Met een Domingo in topvorm.

Opmerkingen