" Götterdämmerung "

Wolfgang Windgassen de grootste Wagnervertolker van midden de 20ste eeuw.

Opera van Richard Wagner in drie akten.

Libretto van Wagner de opera ook maakt deel uit van de tertalogie " Der Ring des Nibelungen "

Inleiding.

Ook deze opera is voor het eerst opgevoerd in het Bayreuther Festspielhaus op 17 augustus 1876 waar voor het eerst de ganse cyclus werd uitgevoerd over vier avonden, juist zoals Wagner dit wou. De ganse productie stond onder zijn toezicht en Hans Richter had de muzikale leiding.

Deze opera heeft terug een voorspel. De Nornen (schikgodinnen de dochters van de Aardgodin en oermoeder Erda) nemen op de verblijfplaats van Brünhilde  en Siegfried het verleden,  het heden en de toekomst door, voordat de eigenlijke actie verder gaat. het spektakel duurt 4 uur en 15min.  

Rolverdeling.                        Stem.                     Eerste cast. 

Siegfried ---------------------------------------- tenor --------------------------- Georg Unger(1837-1887)

Brünhilde --------------------------------------- sopraan ------------------- Amelie Materna (1844-1918)

Gunther ----------------------------------------- bariton ------------------------- Eugen Gura (1842-1906)

Gutrune----------------------------------------- sopraan ----------------------------- Mathilde Weckerlin. 

Hagen ------------------------------------------- bas ---------------------------- Gustav Sierh.(1837-1896)

Alberich --------------------------------------- bariton -------------------------------- Arl Hill (1831-1893)

Waltraute ------------------------------------ mezzo-sopraan ------------------ Luise Jaïde (1842-1914)

Eerste Norn -------------------------------- contralto ---------Johanna Jachmann-Wagner (1828-1898)

Tweede Norn ------------------------------- mezzo-sopraan -----------Josephine Schefsky (1843-1912)

derde Norn --------------------------------- sopraan --------------------- Fredericke Grün ( 1836- 1917)

Wolginde ----------------------------------- sopraan ---------------------------Lilli Lehmann ( 1848-1929)

Wellgunde ---------------------------------- mezzo-sopraan ------------------------------ Marie Lehmann

 Flosshilde ---------------------------------- mezzo-sopraan -------------- Minna Lammert (1852-1921)

Akt 1.

Het vertrek van Siegfried naar het Hof van de Gibichungen. Daar wachten hem de koning van de Gibichungen, zijn zuster Gertrude en hun hofbroeder Hagen,   zoon van Alberich ,op. Hagen zet een plan op om Siegfried in de val te lokken. 

Wotan heeft zich inmiddels in Walhall teruggetrokken nadat Siegfried zijn speer in stukken heeft geslagen en kan met de Walküren er slechts op hopen dat Brünhilde, aan wie Siegfried de ring als " Liefdespand " gegeven heeft, de ring aan de Rijndochters terug zal geven. Alleen door die daad kan de ring van de vloek verlost worden en een hemelbrand wellicht worden vermeden, maar Hagen heeft andere plannen. Hagen is een zoon van Alberich die Wotans grote tegenstrever is, en is door hem geheel grootgebracht met het haat-principe : haat de vrolijken en tracht zelf de ring te bemachtigen omwille van de wereldmacht, die de bezitter dan heeft. Het doel heiligt de middelen. Hagen zweert dat de ring hem zal toebehoren en bedenkt een duivels plan om Gertrune aan Siegfried te koppelen en Brünhilde te koppelen aan Gunther. Op die manier is hij er zeker van om op zeker moment de ring te kunnen bemachtigen.

Het ziet er lang naar uit dat Hagen zijn slag zal thuishalen .Het lukt hem om Siegfried aan Gutrune te koppelen met behulp van een toverdrank, die hem zijn liefde voor Brünhilde geheel laat vergeten. Siegfried en Gunther sluiten bloedbroederschap. Brünhilde, die nog steeds in de ring van het vuur op de berg op de terugkomst van Siegfried wacht, wijst de smeekbede van Waltraute (eveneens een Walküre) om de ring aan de Rijn terug te geven , verontwaardigd af. ( aria: " bist Du von Sinnen ? ") en in de scéne daarna verovert Siegfried - dankzij de Tarnhelm in de gedaante van Gunther- Brünhilde voor Gunther. Hij neemt haar met geweld de ring af en legt het zwaard " Nothung " tussen hen beiden in. De jaloerse  en vernederde Brünhilde zal later ten overstaan van Hagen Gertrune en Gunther beweren dat het zwaard " Nothung " de hele avond in de schede aan de muur zal hangen.

Akt 2.

Nadat Alberich  Hagen nogmaals heeft bezworen de ring te bemachtigen, keert iedereen naar het hof der Gibichungen terug voor het vieren van de dubbele bruiloft. Gunther zal nu met Brünhilde leven  en Gutrune met Siegfried. Brünhilde is verbijsterd over het verraad haar door Siegfried aangedaan en reageert geheel ontdaan als ze de ring aan Siegfrieds vinger ziet. Die nam Gunther haar toch af ? Gunther ontkent en vermoedt dan ook dat er verraad in het spel is. Siegfried zweert dat hij geen verraad heeft gepleegd maar kan niet overtuigen.

Terwijl Siegfried en Gunther feestvieren , smeden Brünhilde, Hagen en Gunther een verbond om Siegfried de volgende dag bij de jacht om het leven te brengen. 

Akt 3.

In het derde bedrijf komt de apotheose en wordt de " Ring des Nibelungen " voltooid. Op de jacht bij de Rijn weet Hagen Siegfried op een onbewaakt moment te doden. Men keert terug naar de Gibichungenhof alwaar Guntrune zich grote zorgen maakt, maar het eindwoord is aan Brünhilde. Op het moment dat Hagen naar de ring reikt, treedt zij in de cirkel en doet hen ontstemd terugdeinzen. Zij beveelt de mannen een brandstapel op te richten, waarop de dode Siegfried gelegd wordt. Alles weet zij nu . Zij steekt de brandstapel in brand, doet de ring aan haar vinger en springt zelf ook in  het vuur. Door het vuur wordt de ring van de vloek bevrijd. De Rijn stroomt over,  de Rijndochters grijpen de ring en sleuren tevens Hagen, die een laatste poging doet om de ring te bemachtigen , met zich mee. In de verte gaat het Walhall ook in de vlammen op.

De hemelbrand is een feit, het orkest gaat te keer. De helden en de godenwereld zijn vergaan en de mensheid is aan zichzelf overgeleverd. Dan klinkt echter het door harpklanken omglansde liefdes-verlossingsmotief, waardoor de slotakkoorden van het werk de hoop doen oplaaien op een nieuwe , betere wereld.

Historische opvoeringen en de producties in de lage landen. 

 Ook die " Götterdämmerung " beleefde zijn eerste opvoering op 17 augustus 1876 te Bayreuth met de gelijkaardige bezetting  als bij " Siegfried " . In Nederland is de eerste opvoering terug opgevoerd door de Wagnervereniging in 1897 met Rosa Sucher, Louise Reuss-Belce, Olive Fremstad, Burgstaller, Knapp, Elmblad en Köhler. In tegenstelling tot de eerste delen van de " Ring " in Nederland wordt de Götterdämmering " betrekkelijk zelden opgevoerd. De laatste voorstelling zou zijn in 1937 onder Kleiber, Fuchs, Heidersbach, Klonne, Lorenz, Proharka, von Manowarda en Griebel.

Een eerste opvoering in Parijs in 1908, met Litivinne, Rose F, Charbonnel, Ernest van Dyck, Dinh, Gilly en Delmas.

Aan de Munt te Brussel hadden we wel al 7 jaar vroeger in 1901 een voorstelling ook in het Frans ook met Litovinne, Claire Friché, d'Hasty, Dalmores en de Nederlandse bariton Hans Albers, Bourgeois en Viaud.

In Gent vind ik geen enkele gegevens van eventuele voorstellingen van het vierde deel van Ringcyclus van Wagner.

De Historische opnames en cinégrafie.

We vinden nogmaals  26 volledige opnames laat ons terug beginnen met de allereerste:

1) Van 1942 onder de leiding van Karl Elmendorff met Bayreuther Festival Orkest. Met Set Svanholm, Marta Fuchs, Friedrerich Dalberg, Egmont Koch, Else Fischer, Robert Burg en Camilla Kailab. Reeds op CD beschikbaar Music & arts Cat; CD 1058 Live opname en Mono.

2) 1955 onder Joseph Keilberth ook het Bayreuther Festpiele orchester met Wolfgang Windgassen, Martha Mödl, Josef Griendl, Hermann Uhde, Gre Brouwenstijn , Gustaf Niedlinger en Maria von Ilosvay. Ook op CD Cat; SBT411433

3) 1969 onder Goerg Solti met de Wiener Philharmoniker met Wolfgang Windgassen, Birgit Nilson, Gotlod Frick, Dietrich Fischer-Dieskau, Claire Watson, Gustav Niedlinger en Christa Ludwig. Ook op CD Decca Cat; 455 569-2 stereo.

4) Een op DVD live opname 2003 onder Lothar Zagrosek aan de Staatsoper Stuttgart met Albert Bonnema, Luana De Vol, Roland Bracht, Herman Iturralde, Eva Marie Westbroeck, Franz Josef Kappalmann en Tichina Vaughn op DVD TDK " Mediactive " Cat: DV-OPRDNG. En ook op CD Naxos records Cat; 8.660179-82 live en stereo opname.

Het wraak trio uit " Götterdämmerung " van Wagner.

Hier zingen Birgit Nilson, Dietrich Fischer-Dieskau en Gottlop Frick die ook te Gent gezongen heeft in 1965 in een belcanto concert samen met Rudolf Schock en Erika Köth.

De klaagzang van Waltraute in " Götterdämmering " 1998

De klaagscéne gezongen door Waltraud Meier . Batreuth 1998

" Götterdämmerung " Slotavond van de " Ring " van Wagner.

" Götterdämmerung " onder Adam Fischer aan de Weense Staatsoper, met Christian Franz, Boaz Daniel, Eric Halferson, Jochen Schmeeckenbecher, Linda Watson, Regine Hangler, Anna Larson. productie 2016.

" Götterdämmerung " Wagner Bayreuth 2016

Bayreuther Festspiele 2016 " Götterdämmerung onder Marek Janowski met Stefan Vincke, Markies Eiche, Albert Dohmen, Catherina Foster, Allison Oakes, Marina Prudenskaya, Wielbke Lehmkudl, Stephanie Hautzeel, Christiane Kohl.