" Mignon " van Ambriose Thomas (1811-1896)

Historische opname aan de Muntschouwburg van Brussel met Geneviéve Moizan , Janine Micheau, Libero De Luca en René Bianco.
De afbeelding in de medaillon is de afbeelding van de eerste " Mignon " Galli-Marie.

Opera in drie bedrijven en vijf tonelen door Ambriose Thomas. 

Libretto van Michele Carré en Jules Barbier naar Goethes novelle " Wilhelm Meister Lehrjahre ".

Inleiding.

Thomas behoort tot die onfortuinlijke componisten waarbij de waardering ongunstig beïnvloed wordt omdat men hem in een verkeerd tijdvak plaatst. Men vergeet bij hem vaak dat hij zijn " Mignon ", componeerde  toen hij  reeds 55 jaar was. Hij was twee jaar ouder dan Verdi en Wagner en 5 jaar ouder dan Gounod. Zijn eerste opera comique dateert zelfs van 1837, twee jaar na Bellini's dood en de première van " Lucia di Lammermoor ". Als men hem met Duitse componisten zou vergelijken, is hij van de generatie van Nicolai von Flotow. Men oordeelt hem echter of hij dertig jaar jonger was. De oorzaak hiervan was het feit dat hij zo laat internationaal bekend werd. Alle vroegere werken waren opera comiques van slechts lokale Parijse betekenis. De belangrijkste hiervan waren  " Le Caid " (1849) die door de bassen zoals Plaçon en Puizie bekend gebleven zijn " air du Tambour-Major " en " Le Songe d'une nuit d'Eté ", een werk waar Shakespeare als bariton voorkomt. Het werk dat hem bekend maakte was " Mignon " die op 17 november 1866 in première ging aan de " Opéra Comique " te Parijs, met Galli Marie in de titelrol zij zou later ook " Carmen " creëren, onze Antwerpse Marie Cabel was de eerste  Philine.

Rolverdeling.                        Stem.                             1° Cast.

Wilhelm Meister -------------------------------- lyrische tenor ----------------------------Leon Achard

Lothario ------------------------------------------ basse-chantante--------------------- Eugène Batailles

Mignon ------------------------------------------- mezzo-sopraan ------------------ Celestine Galli-Marie

Philine ------------------------------------------- coloratuur-sopraan ------------------------Marie Cabel

Laert --------------------------------------------- tenor -----------------------------------Charles Couderc

Frédéric ---------------------vroeger tenor of conter-alt nu mezzo-sopraan ----------Bernard Voisy

Antonio ------------------------ bas maar eigenlijk een gesproken rol ---------------------- Davoust

Jarno, een zigeuner ----------------------------bas ----------------------------------- François Bernard

Plaats en tijd:  Duitsland en Italië 1790.

Akt. 1

1° Toneel: binnenplein van een herberg in een klein Duits Stadje.

De bevolking zit te roken en bier te drinken en luistert ondertussen naar een  oude rondreizende harpist, Lothario die een lied zingt (aria: " Fugitifet tremblant ") , waaruit blijkt dat hij zijn verloren dochter zoekt. Een kermiswagen komt het pleintje opgereden en op het balkon verschijnen twee toneelspelers, Philine en Learte die hier in het hotel gestrand zijn omdat de directeur van hun troep hen in de steek gelaten heeft.

De kermisklanten dansen een zigeunerdans, waarop hun leider Jarno een jong meisje, Mignon, dat er haveloos uitziet, bevel geeft een eierdans ten beste te geven. Als zij weigert, bedreigt hij haar met een stok, maar Wilhelm Meister, een rijke jonkman uit Wenen, die toevallig ook in de herberg verblijft, verhindert hem haar te slaan. Mignon geeft uit dank een tuiltje bloemen. Philine besluit de welgestelde jonge man voor een zeker doel te gebruiken. Ze laat hem door Laerte uitnodigen voor het ontbijt en tijdens de maaltijd stelt Wilhelm zich voor in zijn ( aria: " Oui,je veux par le monde " ) . Hoewel Laerte hem voor haar waarschuwt, weet Philine, Wilhem Meister geheel in  te palmen. Mignon komt dan haar bevrijder bedanken. Hij ondervraagt haar. Hij wil weten waar zij vandaan komt. Zij weet echter weinig van haar jeugd af, al blijkt uit haar lied dat zij uit Italië afkomstig is en daar als kind door zigeuners moet zijn ontvoerd ( romanse: " Connais tu le pays ") . Wilhelm koopt haar vrij van Jarno, en intussen neemt de oude Lothario, die ook voor Mignon partij getrokken heeft, afscheid van het meisje en zingt samen met haar nog een lied ( duet: " Léjère hirondelles ") . Laerte komt Philine de goede boodschap brengen  op het kasteel van Baron Rosenberg , in de omgeving van het stadje, uitgenodigd te zijn. Hij nodigt Wilhelm Meister ook uit om mee te gaan, als dichter van de troep. In de finale van het eerste bedrijf wil Wilhelm Meister Mignon bij mensen in de stad onderbrengen, maar deze staat er op om haar nieuwe meester te vergezellen. Als Wilhelm aarzelt zegt ze, met Lothario naar het zuiden te willen trekken. Wilhelm Meister besluit daarop haar als page te verkleden en als zijn bediende mee te nemen.

Akt. 2

2° Toneel: het boudoir van Philine , op het kasteel. 

Philine is aan haar toilet bezig en Laerte zingt een madrigaal voor haar ( madrigaal: " Belle ayez pitié de nous " ) . Ook Wilhelm Meister komt de actrice bezoeken, vergezeld van de als knaap verklede Mignon. Deze is jaloers op de attenties die haar meester Philine betuigt. ( trios: "  Plus de soucis Mihnon ") en als ze alleen is besluit ze Philines voorbeeld te volgen en zich in de kapselspiegel op te maken. Zij zingt daarbij een (styrienne : " Je connais un pauvre enfant ") . Daarna gaat ze de kleedkamer binnen, waar zij een van Philines jurken aantrekt. intussen is een jonge bewonderaar van Philine, Frederic binnen gekomen en zingt deze een ( fagotte: "  op de melodie van een intermezzo " Me voici dan son boudoir ") . Deze knaap is bijzonder jaloers en als Wilhelm in de kamer terug komt, wil hij die met een degen te lijf gaan. Mignon, in het kleed van Philine, werpt zich tussen hen. Voor het eerst valt Wilhelm zo haar schoonheid op, en hij ziet in dat ze niet langer met hem kan mee trekken. Hij zal van haar moeten scheiden ( melodie: " Adieu Mignon courage " ) . Als Philine haar uitlacht over haar kostuum, besluit ze haar  oude plunje weer aan te trekken. De acteurs maken zich intussen gereed om Shakespeares " Midzommernachtsdroom " op te voeren, waarin Philine de rol van Titania speelt. Mignon is vervuld van wraakgevoelens.

3° Toneel: het park van het kasteel, 's avonds.

Mignon is zwaarmoedig en zo wanhopig dat zij van plan is zich in de vijver te verdrinken. ( aria: " Elle est la pres de lui ") . Plotseling hoort ze echter klanken van een harp. Het is Lothario , die haar vaderlijk toespreekt en troost. ( duet: " As tu souffert ? as tu pleuré ? ") . Uit het kasteel hoort men applaus van het publiek dat de voorstelling bijwoont en Mignon laat zich ontvallen dat ze zou wensen dat de bliksem in zou slaan en het kasteel door het vuur vernietigd zou worden. Dit brengt de kindse man op een idee. Het is intussen pauze, en het publiek komt dit wandelend doorbrengen in het park, daarbij Philine huldigend die haar grote ( coloratuuraria zingt: " je suis Titania la Blondes ") Wilhelm Meister zoekt Mignon in de menigte en Lothario fluistert haar in dat haar wens in vervulling zal gaan. Juist als Wilhelm in het kasteel  Mignon ontdekt, geeft Philine haar de opdracht in het kasteel haar boeketje bloemen te gaan halen. Ze is nauwelijks binnen, of men merkt dat het kasteel in brand staat. Lothario geeft een imitatie van Nero , en zingt ( aria: " Fugitif et tremblant "), terwijl Mignon gered wordt door de kordaat optredende Wilhelm Meister.

Akt. 3

4° Toneel: een galerij in een Italiaans kasteel.

Wilhelm heeft Mignon en Lothario laten onderbrengen in het kasteel om terug op krachten te komen. Lothario zingt een wiegelied voor de slapende Mignon, die ernstig ziek geweest is ( berceuze: " Se son coeur j'ai calmé la fièvre ") . Van het meer af hoort men een barcarole der overige gasten. Wilhelm Meister die het kasteel gehuurd heeft, hoort van de bediende  Antonio dat het al vijftien jaar leeg staat. Hij zegt tegen Lothario dat hij het voor Mignon zal kopen. Als hij de naam van het kasteel Cipriani noemt schijnt plotseling Lothario's geheugen terug te keren. Wilhelm Meister zingt ( een aria: " Elle me croyait pas " ) waarop Mignon ontwaakt en ook de omgeving schijnt te herkennen.  Wilhelm verklaart haar zijn liefde ( in een duet: " je suis heureuse ") en hij deelt haar mee dat hij niet om Philine geeft. Als Mignon echter Philine haar gehate stem buiten een polonaise hoort zingen, wijst zij Wilhelm Meister af. Lothario's geheugen is inmiddels geheel terug gekomen. Hij was slotheer van Cipriani, wiens dochter vijftien jaar geleden door zigeuners werd ontvoerd, waardoor hij zijn verstand verloor en jaren rondzwierf om haar terug te vinden. Hij toont haar voorwerpen die Mignon zich uit haar jeugd herinnert. De emoties dreigen terug te veel te zijn voor Mignon die terug in elkaar zakt. Een tragisch einde was echter voor de zachtmoedige  Thomas een onmogelijkheid. Zij komt weer bij, en wordt met haar vader en haar geliefde herenigd. Dit is Thomas tweede slot , in de oorspronkelijke versie (die echter in Frankrijk nooit meer wordt opgevoerd) rent Mignon weg als ze voor de tweede maal Philines stem hoort en daarna volgt een .......

5° Toneel: in het park van het kasteel.

Aan de oever van het Gardameer. Gasten dansen en Philine zingt een ( forlana: " paysanne ou signora "), waarvan de melodie ook in de ouverture voorkomt. Mignon komt op en wil zich in het meer storten. Philine krijgt wroeging en houdt haar tegen. Lothario wordt door Antonio als zijn meester herkend en stelt zijn dochter aan het personeel voor. Philine maakt haar verloving met Frederic bekend en Mignon bekent haar liefde voor Wilhelm.

Historische uitvoeringen.

Mignon, werd pas op 17 november 1866 voor het eerst opgevoerd te Parijs aan de " Opéra Comique " met de twee grootste en beroemdste operadiva's van hun tijd namelijk Celestine Galli-Marie in de titelrol en onze Antwerpse Marie Cabel als eerste Philipine. Beide sopranen zongen ook te Gent in die periode. Cabel was de beroemdste coloratuursopraan van haar generatie. Nog in de mannelijke hoofdrol hadden we Leon Achard als Wilhelm en als Lothario hadden we Eugéne Baitaille. Hoewel de rol voor Frederic voor een trial werd geschreven, was het spoedig een traditie er een travestie van te maken. Bij de Amerikaanse première, in de Academy  of Music, New York met Christine Nilson, zij zou ook de tweede versie creëren in 1870. Verder nog als Philine Capouel en later nog  Sofia Scalchi die er zich in specialiseerde. Het was ook de eerste rol van Guilietta Simionato die deze rol aan de Scala gezongen heeft. In Londen schijnt de eerste Mignon Trebelli geweest te zijn in een première in 1870. In Frankrijk bleef men aan de oorspronkelijke bezetting trouw.

Mignon werd één van de meest geliefde opera's uit de epoche van 1870 tot 1920. Daarna begon populariteit af te nemen. Gelijk zoveel Franse opera's-comique had dit werk groot succes in Duitsland. Het was in Frankrijk natuurlijk een repertoire stuk der Franse Opera en zelfs der Italianen. Een der beste vertolkers tussen de eeuwwisseling en WOI was Rosita Cesaretti( die verdronk bij de torpedering van de S.S.Sussex in 1916. De Italianen hoorden het werk voor het laatst in het speelseizoen 1927/28 met Maria Volverde, Josephine Lucchere, Manuritta, en Parigi. 

Opvoeringen in de lage landen.

In Nederland behoorde het tot de kasstukken in de oude Nederlandse opera met de twee diva's uit die tijd, Tyssen Bremer Kamp en Engelen-Sewing verder nog Philipan en Orelio. Maar het duurde bijna dertig jaar voor Nederland  "Mignon " terug zag, bij de Nederlandse Opera in de jaren vijftig van vorige eeuw met Cora Canne Meyer, Louise De Vries, Chris Reumer en Gerard De Groot, onder Eugin Bigot. De lacune bleek te groot te zijn geweest, en de populariteit voor dit werk verdween terug bij het jongere opera publiek.

In Vlaanderen verliep dit anders vooral in Brussel en in Gent. Ik vind in Gent een eerste vertoning op  20 maart 1868 amper twee jaar na de première in Frankrijk. Met Amélie Faivre als Mignon, Blanche Baretti als Philini, Maurice Fabre als Wilhelm, Bryon-Dorgeval als Lothario, Tandeaux als Laerte, Cavé als Frederic, Desveaux als Jarno, Beaudrier als Antonio en Lefebre allen onder de leiding van J.B.Singlée . Herhalingen vinden we op 12 december in 1873, 2 januari 1873 en op 12 maart 1882 telkens met Celestine Galli-Marie in de hoofdrol van Mignon. In 1909 met Marie de l'Isle een leerlinge en nicht van Galli-Marie. Dit werk heeft te Gent steeds repertoire gehouden tot na de bevrijding van 1944. Sedert de bevrijding kenden we Lucienne  Delvaux, Yola De Gruyter, Yetti Martens, Magy Jacques, René Varly als Philine en als Mignon hadden we Vina Bovy, Lucy Tilly, Yvonne Ysaye, Christiane Gruselle, Marcelle Vernay tot 1958 vinden we in totaal 173 vertoningen waarvan 1 vertoning in het Italiaans alle andere in het Frans. Vanaf de jaren zestig van vorige eeuw begint het succes ook te tanen en komen er amper nog drie voorstellingen voor op 20,25 en 27 februari 1972 met Nicole Oxombre als Mignon en Diane Dorain als Philine, André Simon als Wilhelm, Germain Ghislain als Lothario, Jef Van De Berghe als Jarno, Robert Delatre als Laerte en Carlos Delcampo als Antonio onder de leiding van Robert Ledent , regie Karel Locufier  en de choreografie onder Louise Deveaux. Ik heb deze voorstelling nog gezien maar sedertdien is het volgens mij stil gebleven rond dit werk.

Discografie.

Ik heb onwaarschijnlijk weinig volledige opnames gevonden van dit prachtige werk dat heel populair was tot in de tweede helft van de 20ste eeuw. Hoogtepunten en losse fragmenten zijn er nog  te vinden maar meestal zijn het dan ook zeer oude opnamen , ook op Youtube zijn er maar enkele losse videofragmenten te vinden. In het totaal zijn er vier geregistreerde complete opnamen op het internet bekend. De oudste is van 1945.

1) 1945 een live opname aan de Metropolitan Opera waar hier na de rubriek een beeltenis is van weergegeven, met Risë Stevens, Mimi Benzell, James Melton, Ezio Pinza, Donald Dame, Lucielle Browning opname op Sony, ik heb niet kunnen achterhalen of het op LP of op CD is.

2) 1952 een tweede historische zeer belangrijke live opname aan de Munstschouwburg te Brussel met Geneniève Moizan, Janine Micheau, Libero de Luca, René Bianco en Louis Deschamps, op Preiser. deze opname is te vinden op Youtube hier onder de link.

3) Een derde 1977 met het Londen Philharmonic Orchestra onder leiding van Antonio de Almeida met Marilyn Horne, Ruth Welting, Alain  Vanzo, Nicola Zaccaria en Frederica von Stade. Op CBS waarschijnlijk op 3 LP's maar nog niet gezien op CD.

Giulietta Simionato in " Mignon " Ambroise Thomas

Historische opname met Giulietta Simionato (1910-2010) uit " Mignon ". Aria " Connais-tu le pays " vermoedelijke opname 1960.

" Mignon " Ambroise Thomas.

Een mooi fragment uit de opera Mignon de aria van Mignon " Connais-tu le pays ? gezongen aan het Théâtre Imperial de Compiegne tijdens het speelseizoen 1992/93.

" Mignon " Ambriose Thomas (2012)

Fragment aria van Philine " Je suis Titania le Blonde " gezongen door Diana Damrau aan het Grand Théâtre de Genève in mei 2012