André Modest Grétry (1741-1813)

André Modest Grétry Luik 1741 - Parijs 1813

Deze Belgische in Luik geboren componist, stamt uit een muzikaal nest. Zijn vader François-Pascal Grétry (1714-1786) was een beroepsviolist van de Luikse vioolschool, die in 1738 gehuwd is met Marie-Jeanne de Fosse (1715-1801). Vader Grétry was verbonden aan de Saint-Martinkerk en was ook eerste violist in de collegiale St.-Deniskerk in Luik. Het gezin bestond uit zes kinderen waar André de tweede zoon was. Jean, Joseph, Célestin Grétry (1739-1796) was gehuwd te Gent hij woonde en werkte er aan de Opera als cellist en dirigent van 1776 tot 1783. André Modest Grétry (1741-1813), Marie, Catherine,Dorothée Grétry (1743), Marie Jeanne Grétry ((1745), Marie-Anne Grétry (1747) en Marie, Marguerite, Lucie Grétry (1748).

De jonge Grétry was amper 6 jaar toen hij in 1748 koorzanger werd in de collegiale kerk St.-Denis te Luik. André kreeg zijn eerste muziekondericht van zijn vader in zang, viool, clavecimbel en compositieleer. Zijn volgende leraren waren Nicolas Rennekkin, en Henri Moreau. In 1758 oogstte André grote bijval met zijn grote mis en dit leverde hem een studiebeurs op. Hierdoor kon hij in Italië gaan studeren aan het Luikse instituut voor Muziek en Opera in Rome. Geld voor een paard of koets was er niet dus ging hij te voet naar Rome (1200 km.). Hij kwam er aan na 45 dagen in 1761 en werd er leerling van Giovanni Battista Casali en de beroemde Padre Mastini die ook Mozart had als leerling. In Rome raakte hij in bekoring van de werken van Pergolesi de " Opera Buffa ". Tijdens zijn laatste jaar in Rome kreeg hij een opdracht van het Aliberti Theater om een opera te componeren voor carnaval. Het werd " Le Vendemmiatraie " (1765) er zouden er nog 65 volgen alle met wisselend succes. Op de terugweg van Rome ontmoet hij in Genève Rousseau en Voltaire en op hun aanspraak gaat hij naar Parijs. Zo gezegd zo gedaan en hij vestigt zich dan voorgoed in de Franse hoofdstad in 1767, waar eigenlijk zijn muzikale loopbaan begon. Zijn eerste opera was " Les mariages samnites " (1768) hij noemde het een drame-lyrique en werd opgevoerd bij Prince de Conti. Dit werk werd een fiasco en hij herwerkte het in 1776, maar Mozart vond het tegendeel en componeerde 8 variaties op de aria " Dieu d'amour ". Hij werd aan het Franse hof een geliefde gast bij Marie-Antoinette en werd er huiscomponist. 

Hij werd er een van de meest geliefde theatercomponisten van zijn tijd in het genre van de Opera Comique. Zijn succes had hij vooral te danken aan zijn aanpassingsvermogen en scherpzinnigheid bij het beoordelen van de smaak van zijn tijd. De stijl die hij schiep was de balans tussen heroïsme en banaliteit, en het Franse zangspel en de tragedie, vandaar dat velen hem zien als eigenlijke voorloper van de vaudeville en operettevorm lang voor Jacques Offenbach. Sommige lyrische operavormen werden minder populair, maar hij gebruikte steeds nieuwe uitgangspunten bij het einde van de 18 de eeuw die in totale evolutie was zowel cultureel als politiek. Zijn " Richard Coeur de Lion " 1786 werd een van zijn belangrijkste werken.

Bij het uitbreken van de Franse revolutie in 1789 raakte hij zijn koninklijke titels en zijn vaste inkomsten kwijt. Er zat niets anders op om er het beste van te maken. Daarom ging hij werken componeren waar de revolutionairen van houden zoals de opera " Guillaume Tell " in 1795 zo'n 33 jaar vroeger dan Rossini en " Le Congés des Rois " (1793) het zogezegde ontslag van de koningen waarin de draak wordt gestoken met de monarchie. Deze publicaties van een geschrift waar in de revolutie wordt verheerlijkt, komt hem goed uit. Hij wordt daardoor nauw betrokken bij de oprichting van het beroemde " Conservatoire National de Musique " en werd er zelfs in 1795 benoemd als één van de vijf onderwijsinspecteurs. Hij werd te Parijs enorm populair, hij werd er door iedereen bewonderd , en overleed in 1813. hij ligt begraven op het Parijse kerkhof Père-Lachaise, maar volgens zijn laatste wilsbeschikking werd zijn hart terug overgebracht naar zijn geboortestad Luik waar het rust onder zijn standbeeld voor de koninklijke Luikse Opera ( nu  " l'Opera de Wallonie ") .

André Grétry huwde in 1771 te Parijs met Jeanne, Marie , Grandon (1746-1807) ze hadden samen drie dochters die alle drie als tieners overleden. Andriette, Marie Grétry (177o-1786) en Charlotte, Antoinette, Philipine Grétry (1774-1790) en Angelique, Dorothée, Lucie Grétry (1772-1790) . Na de dood van zijn broer Célestin in 1796 die aan de opera van Gent werkte, verhuisde zijn weduwe met de nog in leven zijnde kinderen naar Parijs waar ze bij André gingen wonen. Célestins weduwe die geboren was te Gent stierf in Parijs in 1801.

Zijn nalatenschap.

André Grétry schreef meer dan 66 lyrische werken waarvan de meeste succes hadden in hun tijd. het zijn meesterwerken waarin veel ballet-muziek is in verwerkt. Vaak herkennen we hier de invloed van de werken van Mozart, zij waren tijdgenoten. Ik ga een greep doen uit zijn composities maar niet de volledige collectie , maar wel die werken die te Gent ook in première gingen tussen 1778 en 1795. Zijn werken bleven repertoire behouden tot 1830 maar na de bouw van de nieuwe grote schouwburg na 1840 vinden we zijn werken niet meer terug, ook omdat in die periode Donizetti, Rossini, Bellini en  Verdi en Wagner opgang maakten en wat later het Verisme met Puccini, Mascagni en Leoncavallo dat de nieuw trend werd naar het einde van de 19 de eeuw en begin van de 20 ste eeuw werden.

Zijn Opera's.

In totaal gingen er te Gent 23 opera's of lyrische werken in première tussen 1775 en 1795 de meesten hielden repertoire tot 1830. 

1) Le mariage Samnites (1768) drame lyrique (1778).

2) Le Huron (1768) comédie mêlée d'ariettes (1781).

3) Lucile (1769) comédie  mise en musique(1778).

4) Le tableau parlant (1769) comédie parade (1776)

5) Silvain (1770) comédie mêdée d'ariettes (1776)

6) Les deux avares (1770) opera bouffon (1785)

7) L'amitiê à l'épreuve (1770) comédie mêdée d'ariettes (1776)

8) L'amis de la maison (1771) comédie mêdée d'ariettes (1776)

9) Zémire et Azor (1771) comédie-ballet de chant et dans (1775)

10) Le magnifique (1773) comédie mise en musique (1775)

11) L'amour conjugal (1773) ballet héroïque (1778)

12 La rosière de Salency (1773) pastorale (1776)

13) La fausse magie (1775) comédie mêlée de chant (1778)

14) Les mariages samnites (herwerking van zijn eerste werk 1776) première (1778)

15) Le jugement de Midas (1778) comédie mêlée d'ariettes (1779)

16) L'Ament jaloux (1778) comédie mêlée d'ariettes (1779)

17) Les moeurs du bon vieux temps (1779) comédie en musique (1783)

18) La double epreuve (1783) comédie lyrique (1784)

19) La caravane du caire (1783) opera-ballet (1786)

20) L'épreuve villageoise(1784) opera bouffon (1785)

21) Richard coeur de Lion (1784) comédie mise en musique (1786)

22) Pierre le Grand (1790) comédie mêlée de chants (1793)

23) Guillaume Tell (1791) drame mise en musique (1792)

opmerking: het eerste jaartal is de wereldpremière het tweede jaartal is de première aan de opera van Gent. 

" Richard Coeur de Lion " 1977

Historische opname met Mady Mesplé uit de opera van André Grétry " Richard Coeur de Lion " van 1977. Deze opera wordt algemeen aanvaard dat dit zijn grootste meesterwerk is.