" Les Cloches de Corneville "

Robert Planquette. (1848-1903)

Een opéra-comique in drie bedrijven en vier tonelen van Robert Planquette.

Libretto van Louis Clairville en Charles Gabet.

Inleiding.

Deze opera was Planquette's eerste avondvullende theaterwerk, alhoewel hij er later nog twaalf zou schrijven, evenaarde die werken nooit meer het succes van " Les Cloches de Corneville " die op slag het internationale podium veroverde.

Reeds in 1867 hadden de " Folies-Dramatiques een reeks Opéras-Bouffes en Comiques uitgevoerd van de belangrijke componisten Hervé en Charles Lecocq, men was dus op zoek naar een vervangstuk voor het werk " La fille de Madame Angot " omdat het succes van dit stuk begon te zakken aan belangstellening. Men viel op het werk " Les Cloches de Corneville " van Robert Planquette. Dit werk zou in 1877 in premiére gaan aan het  theater " Folies-Dramatiques ". Het werd door de critici met gemengde gevoelens ontvangen, maar het was een ware triomf bij het publiek. 

De actie vindt plaats in Corneville in Normandië aan het einde van de 17 de eeuw. Graaf de Corneville liet in het vooruitzicht van een lange afwezigheid  het beheer van zijn fortuin en eigendommen aan zijn boer Gaspard. Gaspard moet ook instaan voor de opvoeding van de dochter van de Graaf , Germaine. Terzelfdertijd krijgt hij ook de opdracht om voor een vondelinge te zorgen die Serpolette wordt genoemd. De oude gierige boer houdt voor de twee kinderen hun afkomst geheim door hun registratie documenten te vernietigen. Serpolette voedt hij op als een bediende en op Germaine heeft hij zelf een oogje. Zo probeert de vrekkige boer er voor te zorgen dat het fortuin hem ten goede komt. Alles wordt echter op de helling gezet als Henri naar Corneville terugkeerd zo'n 20 jaar later.

Dit werk is eigenlijk een opera-comique maar wordt in de huidige moderne tijd gezien als een operette. Te Gent is hij altijd opgevoerd als een opera-comique.

Rolverdeling.                     Stem.                           Eerste cast.

Serpolette, een vondeling ------------------ sopraan -------------------------- Juliette Simon-Girard

Germaine, burgravin ------------------------ sopraan ----------------------------- Conchitta Gélabert

Henri de Corneville -------------------------- bariton ---------------------------------------- Ernest Vois

Jean Grenicheux, een visser --------------- tenor ------------------------------------------- Simon Max

Gaspard, de gierige boer ------------------- bariton --------------------------------------- Engel Milher

De gerechtsdeurwaarder ------------------- bariton ------------------------------ François-Louis Luco

Tijd en plaats: einde 17 de eeuw te Corneville in Normandië.

Akt. 1

1° Toneel:  een bospad in de buurt van Corneville kasteel.

De gierige boer Gaspard is niet geliefd in het dorp, omdat hij streng is met zijn nichtje Germaine. Om het onderzoek dat door de gerechtsdeurwaarder wordt gevoerd te temperen, overtuigdt hij hem te trouwen met het meisje dat hij heeft beloofd te trouwen met de jonge visser Jean Grenicheux, omdat ze denkt dat hij haar enige tijd geleden van de verdrinkingsdood heeft gered. Serpolette, een vondeling die Gaspard heeft opgeleid tot een bediende is uitgegroeid tot een schoonheid, zij is in het geheim verliefd geworden op een vreemdeling die onlangs in Corneville is opgedoken. Op de markt stelt een nieuwkomer zich voor en toont heel veel interesse voor het kasteel. Germaine vertelt hem de legende van de kasteelklokken die zullen pas luiden als de markies de Corneville zal terug keren. De vreemdeling verkleed als zeekapitein die zich Henri noemt is in werkelijkheid de Markies de Corneville. Hij is terug gekomen om zijn landerijen en kasteel terug op te eisen.

2° Toneel: De markt in Corneville.

Op de markt kunnen de mensen twee keer per jaar huishoudelijk personeel of een koetsier inhuren. Germaine, Serpolett en Grenicheux nemen er allen aan deel in de hoop te ontsnappen aan de oude Gaspard.

De muzikale nummers van de Akt.1

1) Koor: " C'est le marché de Corneville "

2) Rondo: " Dans ma mystérieuse histoire " aria:  Serpolette.

3) Chanson du mousse: " Va, petit mousse " aria: Jean.

4) Duet: " Même sans consulter mon coeur " duet: Germaine  en Jean.

5) Aria: " Légende des cloches "." Nous avons hélas! Perdu d'excellents maîtres "Germaine+koor.

6) Rondo-wals : " J'ais fait trois fois le tour du monde " aria : Henri.

7) Finale: " Jeune fille , dis-mois ton nom " ensemble.

Akt. 2

3° Toneel: een kamer in het kasteel van Corneville.

Henri neemt zijn nieuwe bediende mee naar het kasteel en onthult er zijn ware identiteit. Hij probeert hen gerust te stellen over de ronddolende geesten, en kondigt aan dat hij het kasteel wil renoveren en heropenen. Ze vinder er documentnen die bewijzen dat Serpolette de dochter van de graaf Lucenay is. Henri voelt zich aangetrokken tot Germaine die vertelt waarom ze van plan is om met Grenicheux te trouwen. Henri realiseert zich dat dit de jonge vrouw is die hij ooit redde. 's Nachts  sluipt een bezoeker het kasteel binnen, het is Gaspard die goud komt halen uit de reservevaten van de Markies. Hij wordt echter betrapt door Henri en zijn compagnons die zich verstopt hebben achter harnassen , ze springen te voorschijn en luiden de klokken van het kasteel, de bedrieger wordt gevangen en geschokt wordt de oude man gek.

De muzikale nummers van Akt. 2

1) Koor: " A la lueur de ces flambeaux ".

2) Aria: " Ne parlez pas de mon courage " aria Germaine.

3) Aria: " Pristi, sapristi " lied van Serpolette.

4) Aria: " J'avais perdu la tête et ma perruque " lied van de gerechtsdeurwaarder.

5) Aria: " Sous des armures à leur taille " Henri + koor.

6) Duet: " C'est elle et son destin le giude " duet germaine + Henri.

7) Trio: " Vicomtesse et marquise " trio Serpolett + henri + koor (ensemble).

8) Finale: " C'est là, c'est là qu'ets la richesse " Gaspard, Grenicheux + koor.

Akt. 3

4°Toneel: in het park van het kasteel te Corneville.

Enige tijd later organiseert men op het kasteel een groot feest voor het hele dorp. Gaspard die zijn verstand heeft verloren doolt al zingend van groep naar groep. Serpolette wordt verondersteld de Vicontesse Lucenay  te zijn, omdat de pagina uit het geboorteregister  is verdwenen, waarin de geboorte van Serpolette en Germaine gestolen is door Gaspard. Jean maakt nu Serpolette openlijk het hof. Henri is nu verliefd geworden op Germaine Hoewel ze maar een dienaar is het huishouden. Henri beveelt  Grenicheux het geheim te onthullen zonder de naam van de redder prijs te geven. Germaine hoort echter hun gesprek. Henri vraagt nu Germaine om zijn vrouw te worden, maar ze mompelt dat een dienaar niet met een Markies kan trouwen. Gaspard die terug bij zijn zinnen komt , verklaart nu berouwvol dat zijn nichtje de echte vicomtesse de Lucenay is en Serpolette  een gewone zigeunerwees , zodad de Markies  met Germaine kan huwen. Henri vergeeft gaspard, Serpolette gaat nu trouwen met Grenicheux  , en alles eindigt met een happy end als nu de klokken van Corneville gaan luiden.

Muzikale nummers Akt. 3

1) Aria van de bedelaars: " Enfin, nous voilà transportés " aria- Gaspard.  

2) Koor: " Regardez donc quel équipage ".

3) Aria: " Qui, c'est moi, c'est Serpolette ". Lied van Serpolette.

4) Aria van de cider: " La pomme est un friut plein de sève " Serpolette + koor.

5) Rondo en wals: " Je regardais en l'air " aria Grenicheux.

6) Duet: " Une servante, que m'importe " duet Germaine + Henri.

7) Finale : " Pour le tresor que tu nous abandonnes " . 

Historische uitvoeringen.

In Parijs zocht men al een tijdje  een waardig tegenhanger theaterwerk voor " La fille de madame Angot " van Lecocq in 1872 groot succes te Brussel en Fontanier-Parisiennes te Parijs. Men vond dit in het werk van de jonge Planquette zijn " Les cloches de Corneville ". Voor deze nieuwe opera verzamelde Cantin een sterke cast. Zijn eerste sopraan eerste sopraan Conchita Gélabert, had zich juist teruggetrokken om zich aan haar privéleven te wijden, maar werd tijdelijk terug gehaald. Hij had juist de mogelijkheid de onlangs, aan het Parijse conservatorium de afgestudeerde 18 jarige Juliette Giard te recutreren, die de opdracht gretig aannam. De twee tenorrollen werden ingevuld door de toen populaire Simon Max en Ernest Vois. Zo ging  " Les Cloches de Corneville " in  première op 19 april 1877. Ondanks de matige kritiek van de toenmalige journalistiek, was dit werk voor het publiek een schot in de roos, er werden niet minder dan 500 voorstellingen voorzien, ze lieten de kassa rinkelen met 1,6 miljoen Frank, dit zou nu in de huidige tijd een 6.700.00 Euro betekenen. Het succes was dus duidelijk. De cast werd ook geprezen voor hun acteerwerk. Algauw liepen er ook producties buiten Frankrijk, in oktober al in Brussel aan de Munt. In 1878 was er al een vertaling in het Engels " The Bells of Normandy " voor de " Fifth Avenue Theatre " in New York, het liep ook in dat zelfde jaar in het " Victoria Theatre " in New York maar nu wel in originele Franse versie. Op 21 april in 1902 in Manhattan bij Hammerstein in het " Manhattan Operahouse ", ook in  1878 een productie geplant in Londen en op 28 februari in het " Folly Theatre " ook onder de oorspronkelijke titel. De eerst Berlijnse productie opende in maart 1878 in het " Friedrich-Wilhelm Städtischer Theater " en in dat zelfde jaar ook in september in het " Theater an der Wien. In Parijs volgde de ene na de andere voorstelling en na 10 jaar had men reeds de duizendste voorstelling. Dit werk bleef repertoire houden tot 1940 en tot 1960 in Frankrijk. In 1955 volgde zelfs een film met Huguette Boulangot als Germaine, Ernest Blanc als Henri, Jean Girandeau als Grenicheux, Colette Riedinger als Serpolette, André Balhan als de gerechtsdeurwaarder en Louis Musy als Gaspard, in 1973 kwam er een remake met Mady Mesplé, Bernard Sinclair, Charles Burles, Christiane Stutzmann, Jean Girandeau en Jean Chrisophe Benoit.

Ook in de lage landen was dit werk een kasstuk.  Reeds in 1877 te Brussel, maar ook te Gent een eerste voorstelling op 11 november 1877 met Didier als als Germaine, Justin als Serpolette, Leon Achard als Gaspard, het houdt er repertoire tot het speelseizoen 1977/78 in de Franse versie met Marie Laurence als Germaine, Claudine Landureau als Serpolette, Daniel Cassier als Henri, Ernest Demarche als Gaspard, Stany Bert als Grenicheux en Koen Crucke als de gerechtsdeurwaarder onder de leiding van Ledent. Dit was een jubileumvoorstelling voor Ernest Demarche zijn 40 jarige loopbaan. Intussen tel ik er ook 70 voorstellingen. Ik vind zelfs notas terug van een Franse voorstelling op 20 oktober 1907 aan de Minardschouwburg. Vanaf 29 oktober in het Nederlands in de " Nieuwe Cirque, en een eerste vertoning in het Nederlands op  31 augustus 1917 bij het Nederlands toneel en nog eens op 29 januari 1925 met Lousanne als Germaine, Van Wetter als Serpolette, Stevens als Gaspard . Ik heb niet gevonden hoeveel voorstellingen dit er waren.

Discogafie en Cinégrafie.

1) 1955 een eerste opname met Ernest Blanc, Huguette Boulangeaut, Louis Musy, Jean Girandeau, Colette Riedinger onder de leiding van Pierre Derveaux op Accord.

2) 1973 met Bernard Sinclair, Mady Mesplé, Jean Christophe Benoit, Charles Burles, Chistiane Sturtzmann aan de " Opéra-Comique onder Jean Doussard op Emi Classics 1973.

3) 1961 met Michel Dens, Jeanine Micheau, Pierre Germain, Michele Senéchal, Nicole Braissin, René Duclos onder Franc Pourcel op Emi Classics. 

Dit is heel eigenaardig ik vind heel weinig volledige opnamen terug van zo'n populair theaterwerk dat in alle grote operahuizen een enorm cucces was. Fragmenten genoeg en vooral één aria " J'ai fait trois fois le tour du monde " iedere bariton-Martin heeft blijkbaar de behoefte deze aria op zijn repertorium te hebben. Het geen terug te vinden is om te bekijken en te beluisteren op You Tube is van minderwaardige kwaliteit ofwel slecht gezongen door een amateurgezelschap, ofwel zijn de beelden slecht. Dit is dan  ook de rede dat ik hier geen voorbeelden plaats.

Het fragment hieronder gezongen door de Belgische bariton-Martin Armand Crabbé is grandioos gebracht en is voor mij een van de mooiste opnamen ooit (1928).

Armand Crabbé J'ai fait trois fois le tour du monde ". 1928

Armand Crabbé " ZINGT " hier de beroemdste aria uit " Les Cloches de Corneville " van Planquette . Opname van 1928.

Zeldzame opname van Julliette Simon-Girard 1903

Julliete Simon-Girard is de enige van de artiesten die " les cloches de Corneville " van Planquette creëerden die in de herfst van haar podiumloopbaan nog enkele akoestische opnamen maakte in 1903 ze was toen reeds vijftig ze zou in 1909 het podium vaarwel zeggen . Ze overleed te Nice op 95 jarige leeftijd.