" La Traviata " operafilm 1968 onder regie van Mario Lanfranchi met Anna Moffo, Franco Bonisolo en Gino Becchi

Opera van Giuseppi Verdi in vier akten . 

Libretto van Francesco Maria Piave naar Alexandre Duma Jr. toneelstuk " la Dame aux Camélias ".

Inleiding.

Verdi heeft " La Traviata " met groot gemak in een ware golf van enthousiasme gecomponeerd. Reeds tijdens het componeren van " Il Trovatore " had hij al enkele   ' vlug- schetsen' gemaakt van dit werk. Na de première van " Il Trovatore " zou hij " Traviata " in amper vijfenveertig dagen afwerken . De eerste uitvoering vond plaats in het Theatro di Fenice in Venetië op 6 maart 1853. Door allerlei omstandigheden zou de première een van de grootste fiasco's in Verdi's muzikale carrière worden.

Rolverdeling                        Stem                             Eerste Cast.

Violetta Valery courtisane----------------  sopraan ------------------------- Fanny Salvini Donatelli

Flora Bervoix haar vriendin ------------ mezzo-sopraan ---------------------- Speranza Giuseppini

Annina haar bediende -------------------- comprimaria ------------------------------ Caroltto Berini

Alfredo Germont dichter -------------------- tenor -------------------------------- Lodovico Graziani

Giorgio Germont  zijn vader --------------- bariton ------------------------------------ Felice Varesi

Docter Grenvil ----------------------------------- bas ------------------------------------ Andrea Bellini

Gastone Alfredo's vriend --------------------- tenor ----------------------------------- Angelo Zuliani

Marquis D'Obigny -------------------------------- bas --------------------------------- Arnaldo Silvestri

Baron Douphol -------------------------------- bariton ---------------------------- Francesco Dragone

Tijd:  1850

Plaats: Parijs en omgeving midden de 19° eeuw.

Akt . 1

1° Toneel: salon ten huize van Violetta .

Zij geeft een feest ter gelegenheid van haar verjaardag waar zij door Gastone wordt voorgesteld aan zijn vriend Alfredo Germont, een jonge dichter. Zij stelt zijn dichterlijke gaven op de proef door hem te vragen een drinklied te zingen, waarin hij met enthousiasme toestemt. ( drinklied: Brindisi libiamo né lieti calici ) . Als het gezelschap een aangrenzend salon binnengaat waar het bal zal van start gaan , krijgt Violetta plots een flauwte waarvan ze toch vlug herstelt. Zij blijft alleen in het salon achter, de achtergebleven Alfredo spreekt haar aan en verklaart haar zijn liefde, die zij hoffelijk afwijst. ( duet: Un di felice eterea) . Ze geeft hem echter een camélia en zegt hem haar terug te komen bezoeken als de bloem  verwelkt is. Het ganse gezelschap verlaat het huis. Als Violetta alleen achter blijft , vraagt ze  zich af of dit toch de ware liefde kan zijn, die ze in zich voelt opkomen (aria: ah fors'é lui che l'anima). Zij verzet zich tegen die gedachte. Haar leven is voorbestemd voor plezier. Maar in haar aria ( cabaleta: Sempre libera ) mengt zich de stem van Alfredo met de melodie waarmee hij haar zijn liefde heeft betuigd. Het is duidelijk dat zijn stem in haar gedachten blijft hangen.

Akt. 2

2° Toneel: Interieur in een landhuis in de omgeving van Parijs.

Het tweede bedrijf speelt in het landhuis en niet zoals sommige regisseurs dit laten doorgaan in de tuin. Door het verloop van tijd is het eind januari en een scéne in de tuin mag als een zware regiefout gezien worden. Daarbij is Alfredo in jachtoutfit en de handeling speelt dus duidelijk in een winterperiode. Alfredo zingt zijn (openingsaria: Dei miei bollenti spiriti) . Hij heeft vernomen van Annina dat Violetta al haar bezittingen probeert te verkopen om dit leven samen met haar geliefde te kunnen aanhouden. Diep onder de indruk vertrekt hij richting Parijs om daar te trachten aan geld te komen. Violetta verwacht een notaris om haar transacties op punt te zetten, maar als een man wordt aangekondigd blijkt hij de  vader van Alfredo te zijn, Giorgi Germont, die zijn zoon uit de greep van deze avonturierster tracht te bevrijden. Hij is een deftige provinciaalse heer, die haar verklaart dat het bandeloze leven van zijn zoon het huwelijk van zijn dochter in de weg staat. ( duet: Pura sicome une angelo ). Hij weet Violetta te overhalen zijn zoon te verlaten, ( duet: Dite alle giovane) , waardoor beiden elkaar in het gesprek leren respecteren en als verzoende vrienden uit elkaar gaan. Violetta schrijft Alfredo een afscheidsbrief, waarbij ze bij zijn terugkeer bijna op betrapt wordt. Ze weet hem nog juist weg te moffelen en neemt op een bijna hysterische  wijze afscheid van de niets vermoedende Alfredo in de ( aria: Amami Alfredo ). Alfredo heeft namelijk gehoord dat zijn vader hem wil bezoeken, maar Violetta geeft te kennen daar geen behoefte aan te hebben en vertrekt. Zij keert terug naar Parijs, waar haar vroegere vriend baron Douphol haar opwacht. Wanhopig valt Alfredo zijn vader in de armen, die vergeefs poogt hem naar zijn geboortestreek in de Provence terug te brengen in (zijn aria: Di Provenza il mar il suol) . 

Akt.3

3° Toneel:  in het huis van Violetta's vriendin Flora.

Op het carnavalsfeest bij haar vriendin Flora dansen zigeunerinnen en Spanjaarden op ballettonen. Het gerucht over de breuk tussen Violetta en Alfredo doet algemeen de ronde en wordt even later door de komst van Alfredo bevestigd. Hij zet zich aan de speeltafel met zijn vriend Gastone. Na hem komt ook Violetta aan de arm van haar Baron Douphol binnen. Alfredo heeft geluk aan de speeltafel en wint een grote som geld van Baron Douphol. Het gezelschap  trekt zich in een aangrenzend  salon terug voor het soupér en Alfredo heeft een gesprek met Violetta wie hij zijn gewonnen som voor de voeten gooit, zeggende dat hij daarmee zijn schuld aan haar heeft afgelost. Allen zijn getuige van de belediging zelfs Alfredo's vader, die juist binnen is gekomen om zijn zoon de les te lezen. Maar Baron Douphol daagt Alfredo uit tot een duel.

Akt.4

4°Toneel: Violetta's slaapkamer. 

We zijn hier in Violetta's slaapkamer in haar woning in Parijs. Ze ligt zwaar ziek te bed in een terminale fase van haar ziekte tbc, terwijl haar trouwe bediende Annina de wacht bij haar houdt. Docter Grenvil brengt haar een kort bezoek en deelt Annina mee dat haar meesteres  nog maar enkele uren te leven heeft. De carnavalgeluiden dringen binnen, Violetta wenst op te staan en haalt voor haar kapperstafel gezeten een brief te voorschijn die de oude Germont haar heeft geschreven. Het duel met de baron heeft plaats gehad, waar deze zwaar gewond werd en Alfredo naar het buitenland is gevlucht. Germont staat nu volledig achter haar en schrijft dat Alfredo zal terugkomen om haar zijn excuses aan te bieden. Violetta realiseert zich dat deze wending haar geluk zal brengen in de ( aria: Adio del passonato) . Even later komt Alfredo binnen, waardoor plotseling Violetta al haar kracht opbrengt zich terug te willen kleden en Parijs te verlaten. ( duet: Parigi a cara ) Dit blijkt haar een onmogelijk taak en zakt in elkaar terwijl Germont ook binnen komt. Ten Afscheid geeft zij Alfredo een medaillon met haar portret als souvenir en drukt hem op het hart spoedig met een meisje te trouwen dat zijn liefde waard is ( trio: Prendi, quest' é l'immagine)  Zij sterft in zijn armen en de binnenkomende Grenvil kan alleen maar haar dood vaststellen.

Historisch overzicht.

Geschiedenis.

Alexandra Dumas Jr. had met zijn roman " La dame aux camélias " een bestseller gecreëerd van wereldformaat waardoor hij eigenlijk een literair aandenken schiep voor zijn jonge, geliefde Alphonsine De Plessis, die op 25 jarige leeftijd aan tbc. was overleden en op de begraafplaats " Père Lachaise " te Parijs werd begraven. In 1852 schiep hij reeds een toneelstuk naar zijn ondertussen beroemd geworden boek. Het toneelstuk behoort nog altijd tot één der grootste successen van aller tijden.

Piave was op verzoek van Verdi reeds begonnen een scenario te ontwerpen naar de roman, toen het toneelstuk verscheen. Margeruérite Gautier die de plaats van Alphonsine in de roman Dumas had overgenomen, werd door Piave veanderd in Violetta Valery. Piave heeft niet de vrouw van lichte zeden  en niet het mondaine leven van de Parijse Demi-monde aan de kaak willen stellen, maar wel Violetta's ontwaken tot de ware liefde, de erkenning van de diepere woorden in het leven en de ophoffering voor de liefde met haar dood.

" La Traviata " is het 19° werk van Verdi, maar voor de eerste maal heeft hij een poging gedaan tot het creëren van een moderne opera, door het onderwerp een eigentijds karakter te geven en te laten afspelen in de eigen burgerlijke kringen van de stadsbevolking van Parijs.

Muzikaal.

Aan de hand van het tekstboek heeft Verdi zijn nieuwe stijl gevonden. Zijn muzikale taal is intiemer, minder pathetisch en menselijker geworden. Voor zijn tijd heeft hij een voorbeeld genomen uit het dagelijkse leven. Briljante muzikale invallen zijn hier verenigd met een zekere convervatieve stijl, de zangstemmen zijn  nadrukkelijker, het orkest is vrijer, is onbevangen meer dan zijn vroegere werken. Wat hem niet echt gelukt is in " Il Trovatore " heeft hij des te meer verwezenlijkt in zijn " La Traviata "  . Violetta is één van de mooiste en meest begeerde rollen in de operaliteratuur, zelfs in de 21° eeuw.

Verdi verlangt veel van zijn vertolksters coloratuur in de eerste plaats, lyrische warmte in de tweede plaats, maar vooral acteren met dramatische kracht in de derde plaats, namelijk in de aangrijpende sterfscène in de finale van de vierde akte. Hij realiseert hier een rol voor een typische vrouw van plezier, maar met dit karaker komt ze niet overeen , hij heeft van haar een tedere liefhebbende  en levensbewuste zuivere figuur gemaakt, maar nog meer een heldin die haar leven op het spel zet voor de ware liefde, zodat alle andere rollen in deze opera in de schaduw staan en van onderliggend belang zijn.

Hij heeft deze opera in een vlaag van enthousiasme op 45 dagen geschreven en klaargestoomd voor de première in het Theatro di Fenice in Venetië op 6 maart 1853.

Historische uitvoeringen en opnames.

De premièrevoorstelling werd een pijnlijke mislukking. Bepaalde zaken waren daarvan de oorzaak. Ten eerste had hij voor de rol van Violetta, Fanny Salveri Donatelli gekozen voor haar uitzonderlijk acteertalent en haar coloratuurstem, maar ze moet in die tijd nogal vrij corpulent en rondborstig geweest zijn, waardoor de ogenschijnlijke zeer gezonde hoofdrolspeelster (wier dood door uittering bij het publiek ongeloogwaardig overkwam en hilariteit  veroorzaakte) . Ten tweede de misgreep door de censuur opgelegd, tot de kostumering die de handelingen onbegrijperlijke wijze liet plaatsvinden in de aristocratische sfeer van de revolutie in plaats van in het plaatselijke Parijse burgermilieu van 1850, met zijn salons, zijn lichte vrouwen en vrije zeden. Een jaar later werd de regie over een andere boeg gegooid en werd de  voorstelling opgevoerd in het Theatro San Benedetto in Venetië op 6 mei 1854. Daar had de voorstelling een stormachtige bijval en ze is sedertdien één van de meest opgevoerde opera's ter wereld. Ten derde beweert men dat de tenor Ludovico Grazianni op de premièredag hees was, hij was de broer van de bariton die de graaf Luna te Londen gezongen had een jaar eerder . En tenslotte was er de bariton Felice Varesi,( die voor Verdi de rol van Macbeth had vertolkt in de première), hij zou de voorstelling gesaboteerd hebben omdat hij zijn rol minderwaardig vond t.o.v. de andere rollen van de opera.

Het is tegenwoordig niet mogelijk alle operasterren op te noemen die deze opera op hun repertoire staan hebben. Iedere operazanger of diva die zichzelf respecteert wil ooit eens in de loop van zijn of haar carrière één of andere rol van deze opera vertolken.

Nederland.

Ook in Nederland werd deze op zinloze wijze uitgevoerd in rococco-kostumering, tot Frans Vroons daar met zijn nieuwe ensceneringstechnieken korte metten mee maakte. Er was ook nogal een controverse  over het juiste stemtype voor de rol van Violetta. Er zijn drie mogelijkheden:

a) een briljante coloratuur-sopraan.

 b) een meer dramatische sopraan van het typische Verdi-type zoals Leonora, Luisa Miller en Aida.

c) een lichtere meer lyrische sopraan met superieure acteerprestatie.

In 1956 zou Maria Callas een definitieve stempel drukken met haar donker gekleurde dramatische stemgeluid. De eerste sopraan Donatelli zou meer een lyrische sopraan geweest zijn. Aan de Nederlandse opera zouden Marilyn Tyler, Louise de Vries en Engelen-Sewing legendarische vertolksters geweest zijn van Violetta.

België. 

Te Gent was er op 3 april 1864 de eerste vertoning geweest zijn in het Italiaans wat hier in die tijd zeldzaam was, met als Violetta Marietta Guerra, als Alfredo Musiani , Zacchi in de rol van Germont en Sotto als Grenvil. Meestal werd de eerste vertolking van een Italiaanse opera afgetoetst in de Minard schouwburg voor hij in het grote Franse Theater werd opgevoerd. Normaal was de eerste opvoering altijd in het Frans aan de koninklijke Opera te Gent. Voor deze opera heeft men blijkbaar een uitzondering gemaakt. Uit de archieven blijkt dat een eerste Franse versie van " La Traviata " er pas was op 28 december 1866 met Balbi-Verdier als Violetta, Henry Warnots als Afredo en Dupoitier als Germont. Er zouden nog legendarische voorstellingen  volgen in het Frans in 1879 met Hasselmans als Violetta en in 1887 met Ema Albini. Nog merkwaardig is een eerste Nederlandse vertoning ten tijde van de Eerste wereldoorlog op 22 oktober 1917 met De Vas als Violetta. Men zou voor de Italiaanse herneming wachten tot 1964 onder de directie van Karel Locufier met Amelia Benvenutti als Violetta , Yola De Gruyter als Flora, Simonne Van Parijs Annina, Carlo Zampighi als Alfredo, Jules De Mulder als Germont en Jef Van Den Berghen als docter Grenvile . Tot 1980 in de vorige eeuw noteren we aan de Koninklijke Opera Gent 284 vertoningen , waarvan 27 in het Italiaans, 225 in het Frans en 32 in het Nederlands. Nadien werd de Koninklijke Opera Gent , Opera Vlaanderen. Ook in 1864 zouden er nog eerst fragmentarische voorstellingen geweest zijn van de Italiaans versie. Meestal de Italiaanse versie uitgeprobeerd in de Minard schouwburg. Door het succes werd de opera onmiddellijk geprogrammeerd in het grote Frans Theater.

Historische opnames.

Alle 253 complete opnames omschrijven en bespreken is hier onbegonnen werk. Ik ga vooral deze opnames noemen die voor ons historische waarde hebben , maar die ook een buitengewone muzikaliteit tonen met een eerder ongewone bezetting

1) De allereerste volledige opname op 78 toeren van 1912 die uit 32 kanten bestaat. Wat zo bijzonder is dat het terug de Franse versie is die eerst op plaat verschenen is voor de Italiaanse. De Franse versie op Pathé stond onder de leiding van Emile Archainbaud  met koor en orkest. Violetta is Jane Morlet, Alfredo wordt in de Franse versie " Rodolphe d' Orbel en wordt gezongen door Maurizio Trosselli en de vader Georges d'Orbel wordt vertolkt door de grote Nederlandse bariton Henri Alber. Black disc.- Pathé 1587-1602 ( 16 platen of 32 kanten) Ook uitgegeven op 2 DC's Marton MR 52043( 2x CD)

2) Een tweede interessante opname met onze eigen Gentse diva Vina Bovy als Violetta op Colombia van 1936 aan de zijde van de Franse Tenor George Thill onder de leiding van Henri Busser ook terug een Franse versie . Als de volledige opname niet op CD te vinden is zijn er toch tal van fragmenten op LP verschenen door Colombia in de reeks " Voix Illustres " OCD 50044 en op mfp( EMI) 2M047-52023.

3) Muzikaal één van de meest hoogstaande is van 1958 met de legendaariste en beroemdste sopraan van de 20° eeuw Maria Callas als Violetta , Alfredo Kraus als Alfredo Germont, Mario Sereni als Giorgio Germont, Maria Christina De Castro als Annina, Piero De Palma als Gastone en Alessandro Maddalena als Dottore Grenvil. Dit alles onder de leiding van Franco Ghione. Koor en orkest Sinfonia National Sao Carlos ( Lisabon). Black disc.- Historical recording Entreprises HRE 227-2 ( 2xLP). Compact disc. EMI CDS 7 49187-8 ( 2x CD) release 1987.

4) Een vierde die ik wil aanbevelen is eigenlijk een operafilm pure sang van 1968  productie en regie Mario Lanfranchi en muzikale leiding van Guiseppe Patané, met de legendarische Amerikaanse sopraan Anna Moffo als Violetta en de nog jonge tenor Franco Bonisolli als Alfredo maar met de wereldkampioen van de Georges Germonts, Gino Becchi. Becchi die ook nog te Gent heeft gezongen in 1957/58 wordt als een van de beste Verdi vertolkers van zijn generatie aanzien. DVD (video) Vai DVD 4223. Is ook te vinden op You-Toube maar de beeldkwaliteit van de DVD is stukken beter een geweldige genietbare uitvoering. Met topzangers in zéér goede doen, echt een aanrader.

5) De 14 jaar latere film van " La Traviata " van regisseur Franco Zefferelli mogen we zeker niet vergeten, deze film wordt als een mijlpaal gezien van de operaverfilming. Onder de muzkale leiding van James Levine koor en orkest van de Metropolitan New York. Met als Violetta Teressa Strattas, Alfredo Placido Domingo en als Germont de ietwat zwakkere bariton Corneill MacNeil. DVD Deutsche Grammophon DG/004470073 4364.

Opmerking.

Voor een volledige discografie  van Verdi kan je terecht op het internet op volgende website. http//verdisdisco.be op deze site kan het soms wat moeilijk zoeken zijn, je kan dan beter klikken op CLORVERD.HTM dan kom je rechtstreeks in de catalogus terecht. Voor Verdi alleen beslaat die al ruim 283 bladzijden.

Fanny Salvini-Donatelli 1850

Biografie.

Italiaanse operasopraan. Ze is gekend voor het creëren van tal van rollen in de opera onder andere in " La Traviata " , zij was de eerste Violetta . Ze is geboren in Florence in 1815 en overleden te Milaan 1891. Ze was ook de favoriete sopraan van Donizetti. Het fiasco van de premièreavond van " La Traviata op 6 maart 1853 was de grootste mislukking in haar muzikale carrière.

Haar echte naam was Francesca Luchi, ze werd geboren in een welvarend gezin, maar na de dood van haar vader verkeerde de familie in financiële problemen en moest ze aan de bak als actrice. Ze huwde in 1830 met de steracteur Giuseppe Salvani. Ze werd toen de stiefmoeder Tommasso Salvini die later ook een wereldberoemd acteur zou worden. De familie Salvini zal vier generaties acteurs voort brengen . Het ging met Fanny's huwelijk niet goed en ze zou uiteindelijk scheiden in 1842. Salvini zou twee jaar later overlijden. Tijdens haar huwelijk had ze muziek en zang gestudeerd en zo maakte ze haar debuut in 1839 aan het Theatro Apollo in Venetië als Rosina in " Il Barbiere di Seviglia " van Rossini. Ze ging een grote internationale carrière tegemoet. Ze zong ook in Parijs, Barcelona, Wenen, en zou in Londen debuteren als Abigaille in de opera " Nabuco " onder de leiding van Verdi zelf. Ze was vooral bekend in rollen van Verdiopera's ze zou niet minder dan 11 hoofdrollen vertolken in opera's van Verdi , ook zes nieuwe rollen creëren in Donizetti opera's waaronder Norina in " Don Pasquale" , Lucia in " Lucia di Lammermoor " , Lucrezia in " Lucrezia Borgia ", Maria in " Maria di Rohan " en Paolina in Pollieto " en nog Linda in " Linda di Chamonix " . Ze zong nog  in opera's van Petrella, Bolfé, Pedrotti, Benllini, Mercandante, en Poniatowski.

Ze zou het podium vaarwel zeggen in 1860, maar ze duikt nog op in de archieven van het Theatre Royal de la Monnai in Brussel  in 1877 als sopraan. Ze zou sterven in Milaan in juni 1891.