Jacques Brel 1968

Amerikaanse musical met ouverture door Mitch Leigh.

Libretto op tekst van Joe Darion.

Vertaling naar het Frans van de Broadway versie door Jacques Brel.

Inleiding.

De man van La Mancha is een Amerikaanse musical gebaseerd op de door Cervantes geschreven roman. De vernuftige edelman Don Quichotte is de man van la Mancha. De eerste versie was een toneelstuk van 1 h 30 met als titel " Don Quichotte " , in productie gebracht voor de Amerikaanse TV in 1959. Men paste het werk aan om op het podium te kunnen brengen, maar regisseur Albert Mane raadde Wasserman aan er een musical van te maken. Voor het toneelstuk werden nu liedjes geschreven door Joe Darion die de basis zouden worden van het toneelstuk en die werden op muziek gezet door Mitch Leigh. De nu originele Amerikaanse versie ging nu in première in 1965 en werd meer dan 2000 keer opgevoerd in Broadway. De belangrijkste rollen waren Cervantes/Don Quichotte door Richard Kiley, Dulcinée door Joan Dienes en Sancho Pancho door Irving Jacobs.

In 1968 heeft Jacques Brel deze musical op Broadway gezien en was er zo door gecharmeerd dat hij er een Franse vertaling en bewerking van maakte onder de titel van " l'Homme de la Mancha ". Brels versie zou op 4 oktober in première gaan aan de Koninklijke Muntschouwburg te Brussel en Brel zou zelf de regie voor zich nemen en de  hoofdrol vertolken . Op 11 december ging ook de première van start te Parijs aan de " Olympia ".

Synopsis.

Het is de laat zestiende eeuw. De mislukte schrijver-soldaat-acteur en belastingsgeld-inner Miguel de Cervantes is door de Spaanse Inquisitie, samen met zijn onafscheidelijke vriend en bediende Sancho Pancho in de kerker gegooid. De twee hebben al hun bezittingen bij zich. In de kerker worden ze door medegevangenen, onder leiding van de gouverneur en de cynische hertog gedwongen deel te nemen aan een nepproces. Als Cervantes schuldig bevonden wordt zal hij zijn bezittingen moeten overdragen. Cervantes stemt hiermee in , maar wil een kostbaar manuscript achterhouden. Hij wil zich daarom in het proces verdedigen. Hij wil dit doen in de vorm van een toneelstuk waarin alle gevangenen hun rol zullen spelen. En dit wordt geaccepteerd.

Cervantes transformeert zich in Alonso Quijana, een oude heer die veel boeken van ridderlijkheid heeft gelezen. Hij heeft zoveel nagedacht over onrecht dat hij niet meer normaal kan denken en nu van mening is dat hij als dolend ridder verder moet gaan om het onrecht te bestrijden. Hij hernoemt zich in Don Quichot van la Mancha, hij wil samen met zijn vriend als wapenknecht,  Sancho Pancha de wereld verbeteren.

Als ze op stap gaan ziet hij een windmolen aan voor een reus en wil deze verslaan, een herberg aanziet hij als een kasteel en eenmaal aan de herberg aangekomen neemt hij het scheerbekken van de barbier voor een speciale helm die de drager onoverwinnelijk moet maken. In de herberg ontmoet hij zijn droomprinses Dulcinea, maar het is in werkelijkheid een meisje van lichte zeden Aldonza, Don Quichot is heel vriendelijk tegen haar, maar ze begrijpt er niets van. Vertwijfeld vraagt ze aan Sancho waarom hij Don Quichot volgt, zij is niet gewend dat mannen aardig tegen haar zijn. Sterker nog, voor weinig geld moet ze naar bed met de muildierdrijvers. Het kan haar niks schelen met wie, uiteindelijk wordt Pedro uitgekozen. Ondertussen is met Antonia ook kennis gemaakt, een nicht van don Quichot, zijn enige erfgenaam. Zij en haar verloofde Dr. Carnasco ( de hertog) zijn uit op zijn geld en willen hem weer normaal maken. Ze proberen dit door een pastoor in te schakelen, die echter erkent dat ze een droom najagen.

Don Quichot verzoekt de herbergier( die wordt gespeeld door de gouverneur) om hem tot ridder te slaan, maar dan moet Don Quichot eerst buiten een nachtwake doen over zijn wapens. Hij doet dit met Aldonza die nog steeds niet met Pedro naar bed is geweest, omdat ze worstelt met de aandacht die Don Quichot haar gaf. Don Quichot zingt hier dan de wereldsong ( " La Quiete - l'imposible réve "). Pedro komt ook naar buiten en slaat Aldonza, omdat ze hem zo lang laat wachten. Don Quichot komt tussen beiden en begint met Pedro een gevecht. Samen met Aldonza, Sancho worden Pedro en de inmiddels toegesnelde muildierdrijver verslagen. Don Quichot moet de herberg verlaten  en wordt door de herbergier nog wel tot " ridder van de droevige figuur " geslagen. De wetten van het ridderschap eisen volgens Don Quichot, dat de slachtoffers weer op de been geholpen worden.  Aldonza doet dit omdat Don Quichot daarvoor te zwak is geworden, maar de ezeldrijvers slaan haar, verkrachten haar en nemen haar mee. Dat laatste weet hij niet want hij hoort dat pas als hij Aldonza terug ziet vol met blauwe plakken in de herberg.

Don Quichot en Sancho moeten terugkeren naar de herberg omdat ze hun bezittingen in bewaring hadden achtergelaten bij de moorse dansers. Don Quichot wil Aldonza wreken, maar zij wil met niets meer te maken hebben. dan komt een ridder binnen met zijn gevolg met spiegels als schilden. Die beledigt Aldonza en Don Quichot verdedigt haar en valt de ridder aan. Don Quichot kan echter niets uitrichten  want hij ziet in de spiegels alleen zichzelf en deinst daarvan terug, hij schrikt er zo van . De ridder in de spiegels blijkt Dr Carasco te zijn, de toekomstige echtgenoot van Antonia. De Carasco wil Don Quichot weer bij zinnen brengen en als Don Quichotte  instort vertelt hij hem dat de enige mogelijkheid was om hem terug tot zichzelf te brengen .

Don Quichot geraakt echter in coma en ontwaakt hieruit door een vrolijk lied van Sancho. Don Quichot is nu volkomen normaal en herinnert zich zijn dwaas bestaan als een droom. Dan komt Aldonza binnen die niet meer kan verdagen dat ze Dulcinea niet is. Eerst herkent Don Quichot haar niet maar zij zingt Dulcinea en een aantal regels uit de song (l'Impossibele rève ) en Don Quichot herinnert zich nu alles weer en wil uit bed stappen om zijn weg als ridder te gaan vervolgen. Echter gedurende het zingen van de tweede reprise van het titelnummer " l'Homme de la Mancha " kreunt hij en valt hij dood neer. Aldonza verklaart dat ze nu Dulcinea is en dat voor haar Don Quichot altijd zal blijven leven.

De Inquisitie komt binnen om Cervantes mee te nemen naar het proces. De gevangenen vinden hem niet schuldig en geven hem zijn manuscript terug. Het is nog zijn onafgewerkte roman over Don Quichot de la Mancha. Als Cervantes en zijn dienaar ten slotte de trap naar hun naderend proces betreden zingen de gevangenen als afscheid ( " l'Impossibele rève ") .

Songs.

1) Ouverture

2) l'Homme de la Mancha .

3) Je ne sais rien.

4) Dulcinea .

5) Vraiment je n'pense qu'a lui.

6) Pourquoi le suis tu pourtant comme un chien.

7) Je l'aime. Pourquoi fait il toutes ces histoires.

8) Le casque d'or de Monbrino.

9) Chacun sa Dulcinea.

10) Le Queté.

11) Je suis née comme une chienne .

12) Un mot par-ci et un mot par- la.

13) De profondis.

Historische uitvoeringen aan de lage landen.

 In Nederland werd er al een Nederlandse versie opgevoerd met een première op 23 december 1968 in Carré  Amsterdam. De liedjes werden in het Nederlands vertaald door Emile Loper Dias naar het script van Anny Kijzer. Na een faillissement werden de producties hernomen door opera Farum in 1969. Nog een Nederlandse productie die het vernoemen waart is is deze op 11 oktober 1993 in Antwerpen door de Vlaamse opera en door het koninklijk ballet van Vlaanderen. De vertaling werd hier verzorgd door Stef Bos. In de belangrijke rollen Aldonza/Dulcinea Janke Dekkers en Schanco Panza door Werter Van De Sarre en De Cervantes /Donquichot door Ramses Shaffy. Deze productie had enorm succes en was bloedmooi. Er was nog een Nederlandse productie in  2008/09 in productie van het Theatergezelschap Opus One nu onder de regie van Aike Dirkzwager.

De versie van Brel zag het levenslicht aan de Munt van Brussel op 4 oktober 1968 en in hetzelfde jaar te Parijs aan de Olympia . Te Luik was het in het speelseizoen 1997/98 ook de Franstalige versie van Brel in productie te zien met in de hoodrollen José Van Dam als Cervantes/DonQuichot en Alexise Yerna als Aldonza /Dulcinea.

 Discografie en Cinégrafie.

1) Een eerste opname van de allereerste première van het origineel aan Broadway is van 1965 met Richard Kiley als Don Quichot op CD MCA 31065 een Studio opname.

2) Origineel van de Londenproductie 1968 met Keith Mitchel als Don Quichot op 2 LP's Decca DXSA-7203-4.

3) De origenele Nederlandse versie 1968 met in de hoofdrol Guus Hermus op LP en ook later op CD PhilipsPY-844085 ook studio opname .

4) Origneel Belgische Franse versie van Jacques Brel 1968 op CD: EMI 839586 Srudio Opname.

5) Franse versie van Jacques Brel productie te Luik aan de Opera De Wallonie 1998 met in de hoofdrol José Van Dam op CD Forlane 16782 live opname met orkest van de opera de Wallonie Te Luik.

 6) In 1972 is de musical verfilmd onder de regie van Arthur Hiller in de titelrol Peter O'Toole door de bedenkelijke zang kwaliteit van Peter O'Toole zijn de door hem gezongen nummers op nieuw gezongen door Simon Gilbert.