Op dit programma blaadje is te zien dat " Lafeuillade en Cassel " de tenor en de bariton waren op de beruchte 25 augustus 1830

Opera in vijf akten en vijf tonelen van Daniel François Esprit Auber ( 1782 - 1871 )

Libretto van Eugène Scribe & Germain Delavigne.

Inleiding.

Auber, die in Caen geboren is, was reeds meer dan dertig jaar toen zijn eerste werk op het podium verscheen. Enige komische opera's brachten wel succes, totdat hij in 1828 met " La Muette De Portici " de grote sprong lukte, zo groot zelfs dat het werk de oorzaak werd van een politieke opstand. Met één slag schaarde Auber zich in de voorste rijen der scheppers, van de nieuwe richting in de muziek. Deze opera vormde met Rossini's " Guillaume Tell " en Meyerbeers " Robert le Diable ", de triomfale doorbraak van " de Grand Opera " het echte Franse genre van de opera's met monsterbezettingen, grote koren, balletten en historische achtergronden, markant uitgewerkte spanningsmomenten en fonkelende melodieën.

Rolverdeling.                      Stem.                       Eerste cast.

Masaniello, Napolitaanse visser -------------- tenor ----------------------------------- Adolphe Nourrit

Fenella zijn zuster ----------------------------- balerina ------------------------------------- Lise Noblet

Alphonse, zoon van de onderkoning Napels - tenor ----------------------------------- Alexis Dupont

Elvira zijn verloofde ---------------------------- coloratuur sopraan ---------- Laure Cint-Damoreau

Pietro, een vriend ------------------------------ bariton ----------------------- Henri-Bernard Dabadie

Borella, visser ----------------------------------- bas --------------------------------- Alexendra Prévost

Moreno, visser ----------------------------------- bas ---------------------------- Charles -louis Pouilley

Selva, officier ----------------------------------- bas ---------------------------------- Ferdinand Prévôt

Lorenzo ------------------------------------------ tenor ---------------------------------- Auguste Massol

Hofdame,van Elvira ---------------------------- sopraan --------------------------------- Anne Lorotte

Tijd: 1647 Spaanse overheersing in Napels.

Plaats: Napels 

Akt.1

1° Toneel: in de tuinen van een paleis.

Alphonse zal in het huwelijk treden met de Spaanse princes Elvira. Hij heeft echter een liefdesaffaire gehad met een stom meisje Fenella, dat hij heeft gedumpt ( aria: " O toi jeune victime ") . Hij vraagt Lorenzo wat van haar geworden is, maar deze zegt dat zij verdwenen is en sinds een maand niets meer van haar heeft gehoord. Een kort ballet gaat vooraf aan de opkomst van Elvira, die in een grote coloratuuraria over haar geluk zingt. ( "O moment enchanteur " ) , er volgt hierop een ballet. Een hofdame komt Elvira vertellen dat een jong meisje bescherming zoekt tegen soldaten die haar achtervolgen. De officier Selva zegt haar, dat dit meisje in opdracht van de onderkoning een maand lang gevangen gehouden is , maar dat ze nu is ontsnapt . Elvira ondervraagt haar, waaruit blijkt dat het meisje niet kan spreken. Zij weet echter met gebaren kenbaar te maken dat zij onschuldig is en dat zij door iemand verleid is. Lorenzo komt dan Elvira halen om de kapel binnen te gaan. Fenella ( het stomme meisje) hoort buiten de klanken van een huwelijksplechtigheid en geeft in pantomime aan hoe wanhopig ze is. Als het bruidspaar naar buiten komt, vraagt Elvira haar bruidegom hun huwelijk met een weldaad te beginnen. Ze laat Fenella bij zich komen die in gebaren bekend maakt dat Alphonse haar verleider is. De eerste akte eindigt in een chaos waarin Fenella weet te ontsnappen.

Akt. 2

2° Toneel: aan de kust in een baai van Napels.  

Vissers komen bijeen en beramen een complot tegen de Spaanse tirannie, ze bereiden een poets voor en Masaniello zingt een vurige ( barcarolle: " Amis la matinée est belle ") . Zijn vriend Pietro komt hem zeggen, dat hij nog steeds geen spoor heeft van de verdwenen Fenella, Masaniello's zuster. ze zingen samen hun martiale ( duet: " Amour sacré de la patrie " ) , waarin ze zweren het juk der tirannie te zullen verwerpen. ( Het is juist dit duet dat de aanleiding is geweest tot de Brabantse of Belgische revolutie )

Fenella zelf komt nu op en vertelt haar trieste verhaal in gebarentaal. Haar verleider is intussen getrouwd, zodat zijn vergrijp niet meer is goed te maken. Masaniello roept de vissers samen en geeft het sein voor de start van de opstand. Pietro zegt dat de soldaten uit Napels onderweg zijn, maar Masaniello raadt hun aan, de wapens onder de visnetten en tussen de vruchten te verbergen. Op zijn teken zullen ze naar Napels vertrekken.

Akt.3

3° Toneel: een marktplein in Napels.

Te midden van de bedrijvigheid herkent de officier Selva, Fenella en wil haar arresteren. Masaniello verzet zich hiertegen en steekt de soldaat neer die Fenella wil boeien en tezelfdertijd geeft hij het sein voor de opstand. Terwijl Selva versterking is gaan halen, knielt Masaniello neer en smeekt Gods zegen af voor deze onderneming. Gewapend rukken ze dan op om Napels te veroveren.

Akt. 4

4° Toneel: Masaniello's hut in Portici. 

In een grote aria betreurt Masaniello, dat de hele situatie uit de hand gelopen is en het gepeupel zich schuldig heeft gemaakt aan plunderingen en moord. De onderkoning heeft zich in de citadel teruggetrokken van waaruit hij gevaarlijke uitvallen onderneemt. ( aria:"  O dieu toi qui m'a destine " ) Hij zingt de uitgeputte Fenella in 't slaap. ( berceuse: " Du pauvre seul ami fedele  " ) . Pietro dringt er op aan dat Masaniello als leider van de opstand terugkomt. Voor alles wil het volk het hoofd van Alphonse, maar Masansiello wil een einde maken aan het bloedvergieten. Fenella heeft het gesprek gehoord. Er wordt aan de deur geklopt, en Alphonse komt asiel vragen voor de gesluierde Elvira en zichzelf, niet wetend wie er in deze hut woont. Fenella is in tweestrijd: haar wraakgevoelens en haar oude liefde voor Alphonse. Elvira spreekt haar toe en weet de balans te doen keren. Plotseling komt Masaniello binnen en Fenella zegt dat dit twee ongelukkige vluchtelingen zijn die hij moet helpen. Masaniello stemt hier in toe, maar Alphonse wordt herkend door Pietro, die het bericht komt brengen dat de sleutel van de poorten van Napels aan de opstandelingen zijn uitgeleverd en ze nu aan Masaniello komen overhandigen. In het nu volgende ensemble eist Pietro hun onmiddellijke terechtstelling, terwijl Masaniello de heiligheid van zijn gastvrijheid verdedigt. Hij geeft Alphonse en Elvira de gelegenheid in een bootje naar het kasteel over te steken. Terwijl de Napolitaners Massaniello als hun leider huldigen beramen Pietro en de anderen een complot om hem ten val te brengen.

Akt. 5

5° Toneel: voor de poorten van het paleis.

De opstandelingen hebben zich in het paleis verschanst en houden er een orgie. Pietro zingt een ( barcarolle: " Voyez du haut de ces tirages ") Hij heeft Masaniello een langzaam werkend gif gegeven, omdat - zoals hij een vriend toevertrouwt - deze een nog grotere tiran dan de vorige dreigt te worden. Borella, die Alphonse en Elvira in veiligheid heeft gebracht, komt met de tijding dat Alphonse met een sterke troepenmacht een uitval  uit de citadel doet en op weg is naar het paleis. Bovendien is ook de Vesuvius uitgebarsten, wat de bevolking als een ongunstig teken opvat. Masaniello is de enige die hen kan redden, maar het gif doet al zijn uitwerking . Hij heeft een verstandsverbijstering en begint lachend de barcarolle uit de tweede akte te zingen, terwijl men op de achtergrond de vuurspuwende Vesuvius ziet. Fenella ten slotte weet hem tot zijn verstand te brengen en hem van de ernst der situatie te overtuigen. Aan het hoofd van de bende trekt Masaniello nu het naderende leger te gemoet, terwijl Fenella voor zijn behouden terugkeer bidt. Elvira komt aangesneld om haar uit het brandend paleis te redden. Masaniello heeft Elvira het leven gered, maar Alphonse komt met de tijding dat hij daarvoor door het gepeupel gedood werd. Hierdoor pleegt Fenella zelfmoord. 

De geboorte van een staat 1830.

In 1820 had Daniel Auber wel succes met zijn eerste komische werken, maar zijn definitieve doorbraak kwam wel met zijn meesterwerk " La muette De Portici " die in première ging op 28 februari 1828. Het was een grote historische opera in vijf akten. Deze opera is om overklaarbare reden een beetje in de vergetelheid geraakt. Toch wordt hij op regelmatige tijdstippen van onder het stof gehaald, om nog eens op het podium de bravoure van de Franse " Grand Opera " te kunnen ervaren. Dit totaal Franse genre vindt zijn origine bij componisten als Rossini, Meyerbeer, Berlioz Halevy en Auber. In de bezetting van de opera " La muette De Portici " tijdens de première de namen van de grote Franse tenor Nourrit, de bariton Labadie , Cinti Mamoreau als Elvira en de ballerina Lise Nollet nam de stomme rol van Fenella voor haar rekening.

De opvoering in het " Theatre de la Monnaie, in Brussel op 25 augustus 1830, was een teken tot de revolutie die België van Nederland uiteindelijk zou afscheiden. Het duet " Amour sacré de la patrie " gezongen door de Franse tenor Jean François Lafeuillade (1799-1872) als Massaniello en de bariton Cassel als Pietro, werkt dermate op de patriottische gevoelens van het toenmalige publiek in, dat dit de aanleiding werd tot de eerste ordeverstoringen.

Het moment waarop tijdens de uitvoering in 1830 de vlam in de pijp sloeg was toen het duet werd gezongen met volgende tekst.

" Amour sacré de la Patrie,

Rends-nous l'audace et la fierté,

A mon pays je dois la vie,

Il me devra sa liberté "

                               vertaling:

" Heilige liefde voor het vaderland,

Geef ons de moed en trots,

Aan mijn land dank ik mijn leven,

Het zal aan mij zijn vrijheid te danken hebben".

Deze woorden zouden uiteindelijk leiden tot de geboorte van de nieuwe staat " België "Voor de fatale opvoering aan de Munt in 1830, was er reeds te Gent een eerste voorstelling op 18 maart 1829 met Thibault een sopraan die zong te Gent van 1825 tot 1837, zij zou de stomme rol van Fennella vertolken. Masaniello de tenor Rodel en de bariton Richard zou Pietro zingen, Baztheli vertolkte Alphonse. Merkwaardig  te vermelden is nog dat de eerste vertoning na de politieke omwentelingen van 1830 plaats had op 25 maart 1833: wegens het Orangisme van het schouwburgpubliek.

De eerste vertoning in de huidige grote opera ( nu Opera Vlaanderen) was op 2 september 1840 met Dengremont als Fenella, Hurteaux als Elvire, Darexy als Masaniello, St.-Aubin als Pietro. Ter gelegenheid van het Belgische eeuwfeest 1929/30 werd de opera te Gent in concertvorm opgevoerd.  In Brussel werd opera in zijn volle glorie gebracht door Tilkin Servais ( bariton ) , Fernand Ansseau ( tenor ) en Clara Clairbert ( coloratuur sopraan ).

Ansseau en Servais maakten toen als souvenier een plaat met het duet " Amour sacré de la Patrie "  die U na het einde van deze beschrijving kan beluisteren als een eigen ontworpen video op de muziek van " La muette de Portici. Opname 30 augustus 1930. Vanaf 1840 noteren we een totaal van 108 opvoeringen te Gent waarvan 107 vertoningen in het Frans en één vertoning in het Duits.

Na een tijdelijk  minder succes is deze oude Franse Grand Opera weer aan herwaardering toe, en worden er regelmatig nieuwe producties gemaakt aan tal van buitenlandse operahuizen, maar nu onder moderne regievormen om deze opera een iets meer eigentijdse look te geven.

Historische opnames.

Zoals er niet dikwijls nog producties van deze opera op het podium komen, weerspiegelt dit zich ook in de discografie van dit werk. Ik heb momenteel maar twee volledige opnames kunnen vinden.

1) Een historische opname op EMI van 1986 met het orkest Philharmonique de Monte Carlo onder de leiding van Thomas Fulton met Alfredo Kraus, June Anderson, John Aler en Jean Philippe Lafont. op Compact disc. EMI 7243575257-2 (2CD's)

2) Een tweede live opname van 2011 onder de leiding van de Nederlandse dirigent Antony Hermus, met de Nederlandse sopraan Ruzzafante als Elvira, Diego Torre als Masaniello en de Nederlandse bariton Wiard Withold als Pietro op Compact disc. CPO 777694-2 ( 2CD's)

Jean-François Lafeuillade tenor, in de rol van Masaniello uit de opera " Le Muette de Portici ". Deze tenor stak de vlam in de pijp naar het ontstaan van de Belgische staat op 25 augustus 1830, na het zingen van het duet samen met Cassel " Amour sacré de la patrie ".

Roem hangt dikwijls af van toevalligheden, op het juiste moment op de juiste plaats zijn ! Dit overkwam ook de Franse Tenor Jean-François Lafeuillade toen hij aan de Brusselse Munt op 25 augustus 1830 in de rol van de visser Masaniello in de " Stomme van Portici " van Auber het duet samen de met bas Cassel  " Amour sacré de la patrie " zong, zij moesten het bisseren en na hun " Aux armes " ! brak de hel los, het vijfde bedrijf kon zelfs niet aangevat worden omdat het opgezweepte publiek naar buiten stormde , waar een met stokken gewapende menigte hen zou volgen in een betoging en er op  grote schaal plunderingen en brandstichtingen aanrichtte.Er volgden twee dagen van rellen en onlusten die  de Brabantse revolutie inleidde die uiteindelijk zou leiden tot het ontstaan van België in 1831. 

Jean-François Lafeuillade was een Franse operatenor geboren in Le Pouget op 24 oktober 1799 en overleden te Montpellier op 9 mei 1872. Hij zong aan de " Grand Opéra " van Parijs en aan de " Opéra Comique ", als ook aan de Muntschouwburg te Brussel van 1828 tot 1830. In 1819 schreef hij zich in aan het conservatorium van Parijs en  hij debiteerde er reeds tijdens zijn studies in de Grand-Opéra. Na afloop van zijn  zangstudie trok hij in 1821 voor twee jaar naar Rouen, maar werd er voortijdig terug geroepen door de Grand-Opéra " waar hij  " Florville " speelde in  " Les Deux Mousquetaires " van Henri Montan Berton (1764-1844) en Adolphe in  " Marie " van Ferdinand Hérold (1791-1833). 

In de jaren 1828-1830 was Lafeuillade verbonden aan de Brusselse Muntschouwburg. Hij had er de hoofdrol  in Rossini's " Comte Ory ", speelde er Arnold in  Rossini's " Guillaume Tell " en Masaniello in " La Muette de Portici " van Auber.

Toen de Munt na de onlusten van augustus op 2 september 1830 terug open ging, opende hij op verzoek van de aanwezige patriotten de avond  met hun nieuw lied " Le Brabançonne " die nu de nationale hymne is van de Belgische staat. Na dit seizoen keerde hij terug naar de " Opéra Comique " van Parijs. Na zijn podiumloopbaan was hij eigenaar geworden  van een domein met wijngaarden die zich uitstrekten tot aan de rivier " Lez ". Hij stierf te Montpellier op 72 jarige leeftijd als wijnboer.

De foto van het schilderij waar Jean-François Lafeuillade te zien is als Masaniello in " La Muette de Portici " is geschilderd in 1880. Als cadeau gekregen van Jean Loup Lafeuillade, waarvoor dank. 

Biografie.

Zij vroege carrière.

Franse tenor geboren op 2 maart 1802 en overleden op 8 maart 1839. Was één van de meest gewaardeerde operazangers van de jaren 1820-1830. Hij zong ook te Gent in 1828/29. Hij had reeds aan de Opera Comique te Parijs tal van opera's gecreëerd van componisten zoals Rossini, Meyerbeer, Auber en Halevy.

Hier te Gent zong hij in Glucks Orphée op 17 oktober 1828.

Adolphe is geboren en opgegroeid in Montpellier, zijn vader Louis Nourrit (1780-1831) was ook een gekende tenor. Louis heeft heel veel invloed gehad op zijn kinderen want ook de broer van Adolphe, Auguste was een goed tenor. Zij studeerden samen bij hun vader. Adolphe ging nog gedurende 18 maanden zijn studie afwerken bij Manuel del Populo Vicento Garcia.

Hij startte zijn professionele opera carrière op nog geen 20 jarige leeftijd in 1821 als Pylades in Gluck's " Iphigénie et Tauride " In 1826 volgt hij zijn vader op als eerste tenor de Opera Paris, Hij zou daar vaste tenror zijn tot 1836.

Zijn grote roem.

Tijdens zijn loopbaan werd hij ook leerling van Rossini met wie hij regelmatig zou samen werken. Hij schiep alle belangrijke tenor rollen in de Franse opera's van Rossini, namelijk Neocles in " Le siege de Corinthe " (1826) Amenothep in " Moise et Pharaon " (1827) en Arnold in " Guillaume Tell " (1829) . Hij was ook de eerste Masaniello in Auber's " La muette de Portici " (1828), Robert in Meyerbeers " Robert le Diable " (1831), Eleazar in Halevy's " La Juive " (1835) en Raoul in Meyerbeers " Les Huguenots ( 1836). Adolphe was een schoolvoorbeeld van de Franse Fort-tenor met een krachtige stem en een grote hoogte.

Sommige bronnen vermelden dat hij ook de rol van Masaniello zong op de beruchte 25 augustus 1830 te Brussel tijdens de uitvoering van " La muette de Portici " en hij dus aan de basis lag, met het duet: " Amour Sacré de la Patrie " Niks is minder waar want het was een ander duo de tenor  " Lafeuillade " en de bariton " Cassel " die de opera opvoerden op deze beruchte 25 augustus van 1830.

Zijn pedagogische invloed.

 Nourrit was in die priode zo beroemd, niet alleen door zijn operacreaties maar ook door tal van buitenlandse gastoptredens te Brussel - Gent - Luik en voor belcanto concerten en liederrecitals van Frans Schubert georganiseerd door Franz List, Chrétien Urhan, Alexandre Batta in de Parijse Salons.  Hij werd zelfs benoemd tot " Professeur de Déclamation pour la Tragedie Lyrique " aan het conservatotium van Parijs in 1827. Hij had verschillende succesrijke studenten zoals de sopraan " Connelie Falcon ". Hij nam nogal vroeg afscheid van het operapodium namelijk op 1 april 1837.

Op zoek naar de Italiaanse zangstijl.

Zijn doel was om naar Italië te reizen om zich daar de Italiaanse zangstijl eigen te maken en te gaan studeren bij de virtuoze tenor Battista Rubini die juist met zijn podiumoptredens was gestopt en die zijn carrière ging afwerken als zangpedagoog. Eigenlijk was het een vlucht en zoektocht naar een nieuwe carrière.

Hij verliet Parijs in december 1837 en trok naar Napels met de componist Gaetano Donizetti. Hij studeerde een opera van Donzetti in " Poluito " voor een première in Napels, die echter niet zou doorgaan. Ondertussen had hij hard gewerkt om de overmatige nasale resonantie uit zijn stem te krijgen en zijn toonvorming te verbeteren. Hij was echter zijn stem gelijdelijk aan het verliezen. Zijn vrouw die hem in 1838 was nagereisd was geschokt door zijn verminderd stemgeluid. Hij werd ook regelmatig ziek door een leveraandoening ( mogelijks veroorzaakt door alcolisme ) Hij zou toch debuteren in Napels in een opera van Saverio Mercodante " Il guinamento " zijn comeback vond plaats op 14 november 1838 en met succes.

Zijn leverziekte stak terug de kop op en zijn mentale toestand verslechterde danig zelfs zijn geheugen liet hem soms in de steek.Toch wou hij nog een benefietconcert geven op 7 maart 1839. Maar had een zware desillutie over zijn eigen prestatie en was zeer teleurgesteld in de reactie van het publiek, waardoor hij de volgende dag zelfmoord pleegde door van het balkon van zijn hotel te springen. Zijn lichaam werd teruggebracht Frankrijk  om te Parijs begraven te worden. Zijn vrienden Mendelssohn en Frederick Chopin waren bewonderaars van Nourrit. Chopin zou op zijn begraving het orgel bespelen met een transcriptie van Schuberts " Die gesternte ". Zijn vrouw zou enkele maanden later ook overlijden na de geboorte van hun jongste zoon. Ze zouden samen begraven zijn op de begraafplaats van " Montmartre " te Parijs.