Opera buffa van de jonge Mozart.

Opera buffa van Wolfgang Amadeus Mozart in drie bedrijven.

Libretto van Marco Colrllini gebaseerd op een vroeg werk van Carlo Goldini.

Inleiding.

De jonge Mozart woonde samen met zijn zuster en zijn vader Leopold Mozart een jaar lang in Wenen. Leopold probeert zijn zoon te vestigen als een operacomponist. Dit na een voorstel van Keizer Josef II . De jonge Mozart (12 jaar) moest een opera schrijven. Zijn vader koos voor een Italiaans libretto , Marco Coltellini was de uitverkoren librettist. Toen het werk af was  en de repetities er aan kwamen volgde een spel vol intriges, concurrerende componisten beweerden dat dit werk niet van een 12 jarige jongen kon zijn, maar van zijn vader. Na bedreigingen om de première avond te saboteren besloten de impresario's Guiseppe Addligo, en Mozarts vader zich voorzichtig terug te trekken, zodat de opera nooit tot uitvoering zou komen in Wenen. Het werd het jaar daarop toch op de planken gebracht te Salzburg op aanvraag van de prins aartsbischop op 1 mei 1769. 

Het was de jonge Mozart zijn eerste volwaardige opera die een ganse avond vulde en bestond uit een manuscript van 558 pagina's. Het bevatte een ouverture en een koor en drie ensembles dit alles in 3 akten met 21 aria's en duetten. Deze opera, is tijdens Mozarts leven maar één enkele keer opgevoerd. Tijdens de première beschikt de kleine Mozart en zijn vader Leopold niet over de professionele zangers zoals hij in Wenen zou gehad hebben. Hij moest zich tevreden stellen met enkele kerkzangers en enige semi-amateurs. De belangrijkste rol werd gezongen door Maria Magdalena Haydn. Het is dan ook niet voor niets dat dit werk een anderhalve eeuw een vergeten opera was. Tot in 1920 Anton Rudolp poogde het werk nieuw leven in te blazen, maar ook deze poging werd een mislukking omdat men een heel nieuw libretto voorzien had. Uiteindelijk zou het toch lukken in 1956 terug op de plaats waar de première had plaatsgevonden in Salzburg in 1769. 

Rolverdeling.                         Stem.                    Cast 1769. 

Fracasso, een kapitein -----------------------------tenor ----------------------------- Joseph Meissner

Rosina , zijn zuster --------------------------------sopraan ------------------ Maria magdalena Haydn

Don Cassandro, landeigenaar --------------------bas-buffo ---------------------------Joseph Hornung

Don Polidoro, zijn broer-------------------------- bas-buffo ---------------------- Anton Franz Spitzer

Dona Giacinta , hun zuster ----------------------sopraan --------------------- Maria Anna Braunhofer

Ninetta, kamermeisje ----------------------------sopraan --------------------- Maria Anna Fesemayer 

Simone, luitenant ----------------------------------bas --------------------------------------- Felix Winter

Tijd en plaats: Cremona 18 de eeuw.

Sinopsis.

We zijn in Cremona in het midden van de 18 de eeuw. De Hongaarse kapitein Fracasso is verliefd op Dona Giacinta , tewijl zijn luitenant Simone verliefd is op haar meid Ninetta. Om de norse broers van Giancinta , Don Cassendro en Don Polidoro, af te leiden van de verleidingen wordt de zus van Fracasso ingeschakeld, Barones Rosina. Zij zal zich voordoen als een simpele ziel en zo de aandacht van de twee broers  trekken. De twee worden nu verliefd op Rosina. Hier maken Giacinta en Nunetta handig gebruik van en vluchten weg. Cassandro en Poltdoro menen dat Giacinta er met hun kostbare familiejuwelen van door is, en beloven Fracasso en Dimone dat ze met meisjes mogen trouwen als ze de juwelen terug brengen zo gezegd zo gedaan. En als ook Cassandro met Rosina huwt, is iedereen gelukkig behalve de zwakzinnige Polidoro natuurlijk.

Nabeschouwingen.

Ik geef hier aandacht aan dit jeugdwerk van Mozart omdat we nu pas inzien meer dan 250 jaar na de première van dit jeugdwerk van Mozart, dat de vader  Leopold Mozart, zijn 12 jarige zoon, als een wonderkind in zijn jeugd opgevoerd heeft als in cirkus, hij wilde zijn zoon  voorbereiden op een briljante carrière als hofcomponist in Wenen maar is  daar falikant in  mislukt. Dit werd een fiasco door allerlei intriges en en vermoedlijke fraude van de vader Leopold. Vader en zoon hebben met stille trom Wenen verlaten om terug naar Salzburg te reizen. Maar dit voorval heeft de volledige loopbaan van deze jonge geniale componist voor de toekomst gehypothekeerd. Zoals een wielrenner , die positief test voor doping, dit ook zijn verdere loopbaan meedraagt.

De schade die de kleine Mozart daardoor geleden heeft aan het Oostenrijkse hof bij Maria Theresia was zo groot dat dit een stempel drukte op alles wat de jonge man deed. Nergens kreeg hij de waardering die hem toekwam. Simpel voorbeeld. Toen de bezetting moest samengesteld worden om dit werk in première te laten gaan in Salzburg moest de familie Mozart genoegen nemen met tweederang acteurs of semi-professionele zangers. Wolfgang is zijn leven lang op de vlucht geweest en op zoek naar betere levensomstandigheden, leefde gedurig in onmin met de adel, wierp zichzelf  constant op als de rebel tegen de conventionele regels door deze te verbreken. Dit is natuurlijk de reden waarom hij zo buitengewoon geniaal en vernieuwend was in zijn tijd, dit ten koste van zijn eigen gezondheid en menselijk respect.

Deze controverse kwam vooral voort uit de jaloezie van andere componisten soms gevestigde waarden die de genialiteit van deze jeugdige componist niet afkonden. Dit fiasco van 1768 blijkt nu 250 jaar later zo bepalend te zijn geweest voor de ganse loopbaan van Mozart. 

Hij was in staat om briljante operawerken te componeren, maar was niet in staat er erkenning voor te krijgen voor zijn compositorisch werk. Zijn leven en de erfenis van zijn operawerk zou totaal anders zijn geweest als het lot hem had toegejuicht en de Habsburgers meer begrip en steun hadden gegeven. Amadeus Mozart is gestorven in diepe armoede en eenzaamheid is gedumpt in een massagraf en zelfs enkele dagen na zijn dood  wist men zelfs niet meer waar . Pas na zijn door heeft men zijn genialiteit ingezien en heeft hij ons een enorme erfenis aan muziek nagelaten, en is hij te Salzburg een mythe geworden en een commerciële en toeristische industrie.

Historische uitvoeringen.

Na de première op 1 mei 1769 is deze opera niet meer opgevoerd, wel in  1920 met een vernieuwd libretto en opnieuw werd het een mislukking. Pas in 1956 zou de opera door Bernard Paumgartner terug in  aandacht gebracht worden te Salzburg en deze keer wel met succes. De opera herleefde en men ging er een jaar mee op Europatoer met een vast gezelschap. Zo werd dit werk terug opgevoerd in Londen , Parijs, Brussel en in diverse Duitse en Scandinavische  steden. Hij staat nu ook in enkele grote operahuizen en Mozartfestivals op het repertorium als een curiosa geboekt.  

Discografie en Cinégrafie.

Er zijn nu reeds zes volledig opnames beschikbaar de oudste uit 1956. 

1) 1956 onder Bernard Baumgartner met George Maran, Dorothea Diebert, Alois Pernerstorfer, August Jarisch, Edith Orovez, Walter Raninger en Karin Küster. op black disc LP Philips A 00343/44 ( 2 Lp's).

2) 1983 onder Leopold Hager, met Thomas Moser, Helen Donath, Robert Holl, Antony Rolfe-Johnson, Teresa Berganza, Robert Lloyd en Jutha Renate Ihloff op black disck : Orfeo SO 85844 K (4 Lp's) of op Brillant Classics  CD 92345 (3Cd's).

3) 2006 op DVD onder Fabrizio Dorsi met Leonardo Cortellazzi, Chishino Hitakawa, Jonson Valdis, Maurizio Minelli, Katarina Nikolic, Carlo Gabriele Nicolini en Giovanna Beretta op DVD Bongiovanni AB 20008.