"Adriana Lecouvreur " met Franco Calabrese en Giulietta Simionato als de prinses van Boullion (1957).

Opera in vier bedrijven van Francesco Cilea .

Libretto van Arturo Colautti, naar Scribe en Légouvé.

Inleiding.

Deze opera van  Francesco Cilea (1866-1950) heeft als basis een Italiaans libretto naar het toneelstuk " Adrienne Lecouvreur " uit 1849 van Eugène Scribe en Ernest Legouvé, dat in de tweede helft van de 19 de eeuw een groot succes was. Zodanig zelfs dat de handeling wel voor drie verschillende vroegere opera's gebruikt werd. De eerste een werk in drie bedrijven van Tommasso Benvenuti in première te Milaan in 1857. De volgende twee waren lyrische drama's in 4 bedrijven van Eduardo Verra naar een libretto van Achille de Louzieres, drama dat in 1858 in première ging in Lissabon, en  een ander door Ettore Peronie die een libretto van zijn vader gebruikte en dit werk ging in première in Genève in 1889. Nadat het werk van Cilea in première ging in 1902, werden de vroegere werken bijna niet meer uitgevoerd en raakten ze in de vergetelheid en zijn die voor het grote operapubliek zo goed als onbekend. 

De opera is gebaseerd op het leven van de grote Franse actrice Adrienne Lecouvreur (1692-1730). Ondanks het feit dat er  enkele historische figuren in voorkomen is de handeling grotendeels fictief.  Men bestempelt dit werk als een veristische opera. Terug lagen er enkele wereldsterren aan de basis bij het levenslicht van dit werk. In 1902 met de sopraan Angelica Padolfini in de titelrol,  Enrico Carusso in de rol van Maurizio en de lyrische bariton Giuseppe De Luca als Michonnet.

Rolverdeling.                         Stem.                      Eerste cast.

Adriana Lecouvreur, ----------------------------- spinto sopraan ------------------- Angelica Pandolfini

Maurizio, ------------------------------------------ tenor ------------------------------------ Enrico Caruso

Michonnet, regisseur ---------------------------- bariton ----------------------------- Giuseppe De Luca

Prinses van Bouillion ---------------------------- mezzo-sopraan ----------------------- Edwige Gibaudo

Prins van Boullion -------------------------------- bas ----------------------------------- Edwardi Sottolani

De Abt de Chazeuil ----------------------------- tenor-buffo --------------------------- Enrico Giordani 

Mj. Jouvenot, actrice -------------------------- sopraan ------------------------------------- ????? --------

Mj. Dangeville, actrice ------------------------ mezzo-sopraan ---------------------------- ????? ---------

Quinault ,acteur -------------------------------- bariton -------------------------------------- ????? --------

Poisson, acteur --------------------------------- tenor ---------------------------------------- ????? ---------

Tijd en plaats: 1730 Parijs .

Akt. 1  

Het foyer achter de schermen van de Comédie Française. Het is kort voor het doek zal opengaan en acteurs lopen heen en weer en gunnen de regisseur Michonnet geen ogenblik rust. De prins van Boullion, brengt een bezoek achter de schermen met zijn vriend , de elegante abbé de Chazeuil, ' cicisbeo ' van de prinses is. De prins heeft actrice Mj. Duclos tot maîtresse. Die zal vanavond optreden samen met haar rivale Adriana Lecouvreur, die nu binnen komt en de openingsregels van haar aria aan het repiteren is. Als men haar daarvoor complimenteert, zegt zij  slechts de nederige dienares der kunst te zijn ( aria: " Io sono l'unile ancella "). Michonnet is al jaren op haar verliefd, maar voelt dat hij geen kans heeft bij haar, omdat hij te oud en te onbetekend is. Toch wil hij het wagen haar zijn liefde te verklaren, maar juist op tijd zegt Adriana verliefd geworden te zijn op een onbekende officier uit het gevolg van de graaf van Saksen. Die komt even later binnen, en verklaart Adriana hartstochtelijk zijn liefde ( aria: " La dolussima effigie ") .  Voor Adriana het toneel op moet, geeft zij hem een bosje viooltjes. Intussen heeft de prins van Boullion gehoord dat Mej. Duclos een briefje geschreven heeft, en hij geeft de abbé de opdracht dit epistel, kost wat kost te onderscheppen. Dit gelukt en er blijkt in te staan dat iemand uitgenodigd wordt die nacht op haar villa in Grange-Batelière te komen. In werkelijkheid had Mj.Duclos een brief geschreven in opdracht van de prinses en was deze bestemd voor de onbekende officier, die natuurlijk niemand anders is dan Maurizio van Saksen in eigen persoon. De  abbé laat de brief bezorgen aan de heer in de derde loge, maar nodigt de gehele  Comédie Française die, avond uit op de bewuste Villa. Michonnet observeert Adriana's spel op het toneel door de deur op de achtergrond (monoloog: " Ah, stupido, mirabele "). Hij bedenkt zich plotseling dat Adriana een brief op het toneel nodig heeft en legt een blanco stuk papier klaar. Maurizio heeft de brief van Mj. Duclos ontvangen, en is in tweestrijd of hij zijn afspraak voor de avond met Adriana zal houden, of naar de Grange-Batelière zal gaan. Hij besluit tot het laatste, omdat dit politiek misschien van belang kan zijn. Om Adriana te laten weten dat hij die avond niet kan komen, schrijft hij de afspraak af op het blad papier van Michonnet, dat even later aan Adriana  op het toneel wordt overhandigd. Zij leest het, en ieder is het er na de voorstelling over eens dat Adriana nog nooit zo goed haar tragische rol heeft gespeeld als die avond.

Akt. 2

Een salon in de villa van Mj. Duclos. De prinses zit te wachten, ten prooi aan jaloezie en onzekerheid of de uitgenodigden al dan niet gaan komen ( aria: " Acerba volutta ") Maurizio houdt zich aan de afspraak, maar heeft Adriana's viooltjes op zijn uniform. Als de prinses daar een opmerking over maakt, schenkt hij haar die bloemen. De prinses heeft Maurizio belangrijke diensten aan het hof bewezen, en wil daarvoor nu diens dank. Zij beschuldigt hem van koelheid en wil de naam van de vrouw weten die tussen hen is gekomen. Op het ogenblik horen ze een rijtuig naderen, en zij zien door het raam dat de prins nadert. Maurizio verbergt de prinses in een kabinet, en treedt de prins en de abbé tegemoet. Ze zeggen dat ze alles weten, en Maurizio wil de prins tot een duel uitdagen, als hij plotseling tot het besef komt dat zij denken dat hij een  bezoek aan Mj. Duclos bracht. Hij gaat op hun plaisanterieën in, en geeft de indruk dat hij ook geamuseerd is. Adriana, die door de prins ook op de villa was uitgenodigd, komt nu binnen en haar onbekende officier wordt haar voorgesteld als de graaf van Saksen. Michonnet is nu ook aangekomen, en  wil Duclos spreken. De abbé zegt hem dat ze er al is, en wijst op de deur van het kabinet. Adriana wil er binnen , maar Maurizio houdt haar tegen, zeggend dat zijn leven op het spel staat, dat de vrouw in de kamer niet Duclos is, en dat Adriana moet zorgen dat niemand er binnen gaat. Terwijl het gezelschap soupeert, klopt Adriana aan de deur van het kabinet, om de vrouw daar binnen te laten ontsnappen met de sleutel van het tuinhek die zij haar wil geven. De prinses wil echter weten wie haar redster is en wat er precies gebeurd is. Zij wenst daarop niet gered te worden, en maakt ruzie met Adriana over Maurizio. Ten slotte kiest zij de wijste partij, als ze haar man in de tuin ziet, en zij vlucht door de geheime deur. Michonnet toont Adriana een armband die de prinses op de vlucht heeft laten vallen, en hierdoor ziet Adriana dat haar rivale de prinses van Boullion is.

Akt. 3

Een feestzaal in het paleis van de prins van Boullion. Rechts een geïmproviseerd toneel. De prinses , in afwachting van de gasten, denkt na over het avontuur van de vorige avond. Ze meent de stem van haar mede minnares te herkennen, maar kan haar niet echt thuis brengen. De gasten komen aan, onder wie Adriana en Minnochet. De prinses herkent nu wel Adriana aan haar stem als de vrouw die haar de vorige avond redde. Zij neemt wraak door te vragen waar Maurizio blijft, en zegt dat hij geduelleerd heeft , en ernstig gewond werd. Adriana valt nu in zwijm. Als ze is bijgekomen wordt de graaf van Saksen aangekondigd. Hij heeft inderdaad geduelleerd, maar het is zijn tegenstander die verwond werd. Men vraagt hem over zijn veldslagen te vertellen, wat Maurizio ook doet. Daarop wordt een toneeltje met ballet-pantomime opgevoerd . " Het oordeel van Paris " . Paris beslist de appel niet aan de drie godinnen te overhandigen, maar aan de prinses van Boullion. Intussen heeft de prinses, de abbé opdracht gegeven te weten te komen wie de nieuwe maîtresse van de graaf van Saksen is. De prinses en Adriana beginnen een woorduel. De prinses toont het tuiltje viooltjes, maar Adriana kan de verloren armband tonen. Ze doet dit dan ook aan het gezelschap en de prins  herkent dit als een eigendom van zijn vrouw. Hij vraagt Adriana een fragment uit " Phédre " te reciteren. Adriana doet dit maar maakt dat het toneelfragment kennelijk op de prinses slaat en haar daardoor in diskrediet brengt.

Akt. 4

Het appartement van Adriana op een middag in maart. Zij heeft zich hier afgezonderd, sinds haar optreden in het paleis van Boullion. Het is haar verjaardag en zij ontvangt bezoek van collega's, die haar komen geluk wensen. Als zij weggaan wordt een kistje gebracht, dat ze opent. Het bevat een tuiltje verwelkte viooltjes. Zij drukt ze aan haar lippen ( aria: " Poveri, fiori "). Zij werpt dan de bloemen in het haardvuur, bevangen door een plotselinge rilling. Even later komt Maurizio zelf die haar zijn onverminderde liefde verklaart. Adriana voelt zich echter ziek en vertelt van de viooltjes. Maurizio wil ze zien, maar ze zijn inmiddels verbrand. Het wordt hem duidelijk dat de prinses Adriana vergiftigd heeft. Zij sterft in de armen van haar geliefde en van de trouwe Michonnet. 

Opname aan het " Royal Opera House 2010 met in de hoofdrollen Angela Gheorghiu, Jonas Kaufmann en Alessandro Corbelli.

De eerste opvoering van dit werk had plaats aan het " Theatro Lirico van Milaan " op 26 november 1902, met Angelica Pandolini, Enrico Caruso, Guiseppe De Luca en Edwige Ghibaudo in de hoofdrollen. In 1904 werd het al opgevoerd in Londen met Ada Giachetti, Eleonore De Cisneros, Giuseppe Anselmi en Mario Sammarco ook een wereldbezetting. In 1907 was er al een eerste productie aan de Metropolitan Opera te New York met Lina Cavalieri, Louise Honer, Enrico Caruso en Antonio Scotti.

 In Nederland is " Adriana Lecouvreur " door de Italiaanse  Opera  opgevoerd, waarschijnlijk reeds in 1910, doch de laatste voorstelling was in 1929 met Giuseppina Cobelli, Edgardo Prince en Leo Piccioli. De Belgische première had plaats op 25 januari in Gent met Huberte Vecray, Rita Gorr, Jacquet Bonet, Robert Deville en Stany Bert onder de leiding van Luigi Martelli regie Karel Locufier. Dit werk is dan hernomen in 1958/59 met Gerry Bruinin, Huberte Vecray, Lucienne Delveaux, Antonio Nardelli, Lucien Cattin, nu onder de leiding van Ledent voor een totaal aan 8 voorstellingen. Deze opera zou later nog hernomen worden op 5/10/12 maart 1972,met Jacquelinen Van Quaille als Adriana, Rita Gorr als de prinses Bouillon, en Gianni Iaia als Maurizio,  14/19/21 september 1975  met Anna Novelli, Alexsandrina Milcheva als de prinses  en Geatano Bardini als Maurizio, nog eens op 29 april, 4 en 6 mei 1979 met als Adriana terug Jacqueline Van Quaille, Zanibelli  Biancarosa als de prinses en als Maurizio Gaetano Scano en als Michonnet  Eric Garret dus voor een totaal aan 17 vertoningen waarvan vier in het Frans en 13 in  het Italiaans.

Discografie en Cinégrafie. 

Ik heb in totaal 67 volledige opnamen gevonden op het internet. De oudste is van 1948 het Theater van Colon in Buenos Aires.

1) 1948 onder Ettore Panizza, met Maria Caniglia, Benjamino Gigli, Angel Matiello, Fedora Barbieri, Victor Damiani, Carlos Feller, Carlos Guisti, Nildo Hofmann, Norma Palmieri, Alvaro Bandini op compact casette " Live Opera 00300.

2) 1950 aan de Scala onder Federico Del Cupolo met Mafalda Favero, Elina Nicolai, Nicolai Filacuridi, Luigi Borgonovo, reeds op Cd VAI 1230.

3) 1959 aan het theater " San Carlo " te Napels onder Mario Rossi, met Magda Olivero, Guiletta Simionato, Franco Corelli, Ettore Bastianini ook reeds op CD: " Opera D'Oro " 7037.

4) 1977 onder James Levine met Renato Scotto, Elena Obraztsova, Placido Domingo, Sherill Milnes. op compact Disc. CBS Masterworks CD 7931 (2 Cd's).

5) 1989 aan de Scala van Milaan onder Giandrea Gavazzeni, met Mirella Freni, Fiorenza Cossoto, Petr Dvorsky en Ivo Vinco op DVD " Opus Arte ": AOLS 3011-D.

6) 2010 aan de " Royal opera House " Londen onder Mark Eldes met Angela Gheorghiu, Olga Borodina, Jonas Kaufmann en Alessandro Corbelli ook op DVD en Bleu-ray Decca 074 3459.