Jacques Brel (1929-1978)

Jacques Romain Georges Brel , kortweg Jacques Brel, was een Belgisch zanger, componist en tekstschrijver, hij is geboren op 8 april 1929 en overleden in Bogigny op 9 oktober 1978 aan de gevolgen van een longembolie. Hij was en is nog altijd Internationaal beroemd voor zijn zangteksten en door zijn optredens als chansonnier, en na zijn afscheid van het podium in 1967  zou hij nog 10 films spelen als acteur en regisseur en als componist van filmmuziek bij zijn eigen films.

Zijn loopbaan.

De jeugdjaren.

Brel groeide op in een burgerlijk millieu. Aanvankelijk wees alles er op dat hij zijn vader als fabrieksdirecteur zou opvolgen. Na het verlaten van de middelbare school werkte hij vier jaar in de kartonfabriek Vanneste & Brel, waarin zijn vader mede-vennoot was. Bij de humanistische - katholieke jeugdbeweging " France Cordee " legde hij de basis voor zijn zang- en acteurscarrière. Hij ontmoette er ook Thérèse Michielsen die hij later zijn " Miche " zou noemen, zij trouwden op 1 juni 1950 en ze kregen drie dochters Chantal (1951-1999), France (1953) en Isabelle (1958) 

Zijn loopbaan als Chansonnier.

Zijn eerste stappen.

Ondertussen scheef Brel liedjes en gedichten . In 1952 begon hij onder de hoede van Angele Giller voorzichtig aan zijn carrière als Chanssonnier. Hij trad op in haar radioprogramma gaf optredens voor een beperkt publiek en maakte in 1953 zijn eerste 78 toeren plaat, vergeleken met zijn latere repertoire waren het nog brave liedjes. " La foire " en " Il y a " . Een jaar later werd het duidelijk dat hij geen fabrieksdirecteur zou worden, maar chansonnier, hij vertrok naar Parijs, waar hij met wisselend  succes zijn werk aan de man bracht. Maar de chansons spraken er niemand aan. Toch werd hij opgemerkt door Jef Claessen van omroep Limburg, die er presentator en directeur was van BRT 2 omroep Limburg. Hij haalde Brel naar Hasselt waar hij hem in diverse radioprogramma's live liet zingen. Hij nam er ook Brels repertoire op , op plaat. Zijn Vlaamse entree was in augustus 1953. Later trokken zijn opnames ook de aandacht van Jeacques Canetti, in wiens cabaret " Trois Budets " hij mocht optreden. Weliswaar met wisselend succes, toch in 1954 kan hij zijn gezin terug over laten komen. Hij ontmoette er hetzelfde jaar  Georges Pasquier later gekend als " Jojo " die zou zijn boezemvriend blijven voor het leven. Ondertussen legt hij contacten met François Rauber een orkestleider en de pianist Gérard Jouannest die Brel de rest van zijn muziekcarrière aan zijn zijde zou blijven . De aanleiding voor zijn  doorbraak zou wel met de muzikale omlijsting van Rauber zijn. Op zijn grammofoonplaten voegde men er later nog de accordeonist Jean Cortie aan toe. Zij zouden de kern van de begeleiding van Brel worden. In 1956 aan de vooravond van zijn  doorbraak kreeg hij een optreden in Brussel in de " Ancienne Belgique " waar hij een week lang het voorprogramma van Bobbejaan Schoepen verzorgde. 

Zijn doorbraak.

In 1956 beleefde Brel zijn definitieve doorbraak met het succesvolle plaatje " qaund on n'a que l'amour" . Brel was vanaf dat moment een erkend artiest. Zijn gezinsleven ging er intussen niet op vooruit. Miche besloot in 1958 om met de kinderen weer in Brussel te gaan wonen, Miche en Jacques leidden van af dan een gescheiden leven, maar hun relatie werd nooit definitief verbroken. Vanaf de jaren zestig werd het werk van Brel grimmiger. Tijdgenoten meldden dat het vooral Jojo was die Jacques inspireerde  om zijn Katholieke hummanistische levensvisie  te ruilen voor een wereldbeeld waarin de mens centraal staat. Gekoppeld aan de muzikale vakkunst van Janamest en Rauber leverde dit een nieuwe Brel op. In " les Flamandes " uit 1959 trekt hij van leer tegen de hypocriete burgerlijke moraal die hij uit zijn jeugd kende, in en " Ne me quite pas " (1959) lijkt de liefde meer pijn dan goed te doen en " Le Mort " (1960) is het eerste uit een reeks chansons van Brel over de dood. Het zijn  thema's die vanaf dat moment voortdurend opduiken in Brels teksten. Hij verwierf hierdoor een serieus literair imago. 

Brel de vedette.

Zin succes was enorm. In die periode  van 1959 tot 1967 leidde Brel een hectisch bestaan waarin het niveau van zijn liedjes en optredens onveranderd hoog bleven. Tijdens zijn  concerten verschoof het accent: was Brel aanvankelijk een cabareteske hofnar die af en toe een gevoelig liedje zong, naarmate de jaren vorderden speelde hij de rol van een gedoemd dichter, die op het podium zijn persoonlijke pijn voor het voetlicht bracht. Zijn intense manier waarop hij zijn chansons de zaal inspuugde, oogstten zelfs bewondering waar de Franse taal traditioneel een onneembare hindernis vormt: in 1965 trad Brel op in Moskou en in de Carnegie Hall in New York.

Naast zijn  intens tourschema van gemiddeld 300 concerten per jaar hield Brel er vooral die jaren een intens drink- en rookschema op na, wat hem uiteindelijk fataal zou worden. Zijn nachtrust bestond uit hazenslaapjes en hij verloor naar eigen zeggen tijdens een optreden in een klein uur ruim een halve kg aan lichaamsgewicht. Het wekt dus geen verbazing dat hij op 16 mei 1967 zijn laatste concert gaf. Zijn podiumcarrière zou echter maar 12 jaar bedragen. Hij gaf als reden op dat hij bang was om zijn artistieke scherpte te verliezen. Hij wilde tijd vrij maken voor andere dingen. hij wilde nu acteren en  filmmaker worden.

Brel als acteur.

Vanaf 1967 ging hij het rustiger aan doen . In zijn geval betekende het dat hij " Don Quichot " ging spelen in de door hem bewerkte musical " L'Homme de la Mancha " dat ik uitgebreid heb behandeld op de website.

Het is tevens de start van zijn filmcarrière, hij behaalde op dit gebied niet hetzelfde succes dat hem als zanger wereldberoemd maakte. De twee films die hij zelf regisseerde werden een flop. Brel concludeerde dat het najagen van deze droom was uitgedraaid op een mislukking. Ook de kindertheatervoorstelling " Vogues sur la lune " had ook niet het gewenste resultaat. Brel en Rauber leverden de liedjes voor deze kindermusical, maar ze bliezen  de voorstelling vlak voor de geplande première in 1970 af.

Toch had de film " Les risques du métier " die ik zelf ook in de bioscoop heb gezien in die periode begin der zeventiger jaren van de vorige eeuw had wel degelijk succes bij zijn publiek. Ik vond die film wel prachtig. Brel publiceerde ook de soundtrack samen met François Rauber. Het verhaal sprak mij zeer aan, ik stond namelijk ook aan het prille begin van een loopbaan in het onderwijs. De film vertelt het verhaal van een tienermeisje dat haar bassischoolleraar Jean Doucet, gespeeld door Brel, er van beschuldigt haar te willen verkrachten. De politie en de burgemeester onderzoeken het, maar Doucet ontkent de beschuldigingen. Dit was toen een totaal nieuw thema maar zou heden nog actueel kunnen zijn. De filmcriticie prezen de acteerprestatie van Brel en daar kan ik zelf ook inkomen. De volgende films zoals : " Le Bande  à Bonnat " (1968) met Anne Girardot en de film " Mon Oncle Benjamin " in 1969 met Claude Jade en Bernard Blier haalden niet het voorziene succes. Er zouden er nog 8 volgen ook zonder noemenswaardig succes.

Zijn Afscheid.

Brels minder artistieke bezigheden genoten na 1967 Brels aandacht. Hij behaalde zijn vlieg- en zeilbrevet en bevoer samen met zijn minnares Maddlybarig op het zeiljacht " Askoy II de Atlantische en Stille Oceaan. Uiteindelijk belandde hij op het Frans-Polinesische eiland Hiva Oa, waar ze zich vestigden. Toen bij Brel in 1974 longkanker werd vastgesteld vestigde hij zich  definitief op dat eiland Hiva Oa. Met zijn vliegtuigje Jojo (genoemd naar zijn kort tevoren overleden vriend) verleende hij hand- en spandiensten aan de lokale bevolking. Hij reisde nu en dan ook terug naar Europa voor medische behandelingen, in 1974 werd een deel van zijn long weggenomen in Brussel, hij nam er ondertussen ook zijn laatste Lp op getiteld " Les Marquises " die kwam uit op het Franse Barclay label op 17 november 1977. Het was volgens de critici de eerste hoogstaande volwaardige artistieke plaat in bijna 10 jaar van Brel. Commercieel kende de plaat een groot succes. Op de dag van de release werden maar liefst 650 000 exemplaren verkocht. het zouden er uiteindelijk 2 000 000 worden.

Kort na het uitkomen van die plaat reisde hij terug naar Hiva Oa, waar hij gedurende de zomer van 1978 er nog samen met zijn Maddly verbleef. Een snel verslechterende gezondheidstoestand dwong hem de laatste drie maanden van zijn leven door te brengen in Frankrijk. Op 9 oktober 1978 overleed  Jacques Brel aan een longembolie in het Avicennaziekenhuis in Bobigny nabij Parijs. Zijn laatste wens was begraven te worden op het kerkhof van Atuona in Hiva Oa, niet ver van het graf van de Franse kunstschilder Paul Gaugin. 

Zijn Werk.

In de Franse muziek- en cultuurwereld liet Brel een blijvende invloed achter. Internationaal heeft hij tal van artiesten beïnvloed die zijn nummers hebben gecoverd om er maar enkele te noemen, Joan Beaz, Sherley Bassey, David Bowie, Tom Jones, Brenda Lee, Edit Piaf, Herman Van Veen, Lisbeth List en nog vele anderen. Hij liet ons meer dan 200 chanssons achter die in 95 verschillende talen zijn vertaald. Hij produceerde zelf 13 studio albums tussen 1954 en 1972 en zijn laatste in " Les marquises " in 1977, er zijn ook nog twee life albums van zijn  optredens aan de l'Olympia te Parijs van 1962 en 1964 en vier complete sets of Boxen " Boite a Bonbon"  en " Infiniment " en ook " Chansons ou Vernies Inédites de Jeunesse " in 2003. Zijn laatste compilatie in 2013 " Suivre l'Etoile ".

10 Films waaronder de bekendste, " Les risque du métier (1967), " la bande à Bonnet " (1968), " Mon oncle Benjamin (1969), Les assassins de l'ordre (1971) en " Le Far West " in 1973 en vergeten we niet zijn bewerking van de musical " L'Homme de la Mancha " in 1967.

Deze covers bewijzen dat de muziek van Brel van alle tijden is en zal blijven.

1) Bariton Charles Dekeyser zingt Brel " Voire un ami pleurer " met het symfonie orkest onder de leiding van Karel De Wilde .

   (9) Voir un ami pleurer, Jacques Brel - YouTube

2) Tom Jones zingt Brel " If you Go Away "

    (62) If You Go Away - YouTube

3) Liesbeth List zingt Brel " Brussel was toen nog een bruisende stad " 1973

    (62) Liesbeth List - Brussel was toen nog een bruisende stad - 1973 - YouTube

4) Will Ferdy zingt Brel " De stervende " 1979

    (62) Will Ferdy - De Stervende - YouTube

5) Luc Vaesen zingt Brel " Mijn vlakke land "

    (62) Mijn vlakke land ( Le plat pays) door Luc Vaesen - YouTube

6) Ray Charles zingt Brel " If you go away "

    (62) Ray Charles - If You Go Away (LIVE) HD - YouTube

7) Herman Van Veen zingt Brel " Mijn vlakke land ", en " Liefde van later ".

    (62) Herman Van Veen - Mijn Vlakke Land @ CC Hasselt - 06/02/20 - YouTube

    (62) Liefde Van Later (La Chanson Des Vieux Amants) - YouTube

8) Roberto Algena en Nolwenn Leroy zingen Brel " Ne me quitte pas ".

    (62) Nolwenn Leroy Et Roberto Alagna - Ne Me Quittes Pas - YouTube 

9) Judy Collins zingt Brel " Marieke " 

    (62) JUDY COLLINS - "Marieke" By Jacques Brel - 1976 With Boston Pops Orchestra - YouTube

10) Jacques Brel in Jazz - " Edith Darasse " Qaund on a l'amour " de eerste chanson van Brel.

    (62) 12 Quand on a que l'amour Brel in jazz - YouTube

11) Johny Holiday zingt Brel " La Quête " uit l'Homme de la Mancha 1990.

     (9) LA QUETE 2006 - YouTube

12) Bernard Bruel zingt Brel " Les remparts de Varsovie "

    (62) Bernard Bruel chante BREL - YouTube

13) " Dead Belgain " zingen Brel " Jojo " van zijn laatste album en " Amsterdam ".

     (62) Dead Belgian - Jojo (Live at Cecil Sharp House) - YouTube

     (62) Dead Belgian - Amsterdam (Live at Cecil Sharp House) - YouTube

14) Top prestatie van Filip Jordans een homage aan Brel voor zijn 40 jaar overlijden " Marieke "

     (62) Filip Jordens: Marieke - YouTube

15) Prachtige vertolking van Brelcovers door Hiba Tawaji met " Avec Le Temp " en Ne me quitte pas " opname van 2011 en 2015.

    (62) Hiba Tawaji - Avec Le Temps (Live) / هبة طوجي - YouTube

    (62) Hiba Tawaji – Ne me quitte pas by Jacques Brel (Live at Byblos 2015) - YouTube